De geschiedenis van Rome is meer dan 2500 jaar oud.
Het ging van klein dorp tot centrum van een gigantisch rijk tot het centrum van de grootste religie van de wereld het Christendom.
De stad heeft een turbulente geschiedenis waar talloze boeken over geschreven zijn. Om een beetje beeld te krijgen van de geschiedenis van Rome, onder een beknopte samenvatting met de belangrijkste periodes van de stad
Over het ontstaan van Rome bestaan een groot aantal verschillende verhalen.
Rond de 8e eeuw voor Christus
In werkelijkheid is de stad waarschijnlijk ergens in de 8e eeuw v Chr begonnen als klein dorp. Gevestigd op het Palatijn, 1 van de 7 heuvelen van Rome waar ook het Forum Romanum is opgegraven. De ligging aan de rivier de Tiber zorgde ervoor dat de handelsmacht van de stad snel kon groeien.
De 4e eeuw voor Christus
Toen waren er inmiddels 7 nederzettingen in het hedendaagse Rome die handel met elkaar dreven en met elkaar in verbinding stonden door middel van een muur. Rome was de rijkste en belangrijkste stad van Europa. Op zijn hoogtepunt besloeg het Romeinse rijk het grootste deel van Europa en de Middellandse Zee.
3e eeuw na Christus
Begon het verval in te zetten. Het rijk verloor terrein en werd opgesplitst in een West- en een Oost Romeins rijk. Keizer Constantijn verplaatste de hoofdstad van Rome naar Constantinopel, het hedendaagse Istanbul. Deze verplaatsing had tot gevolg dat de rijkdom en het inwonersaantal van Rome snel afnam. De macht van Rome werd behouden door zijn cruciale rol in het Christendom.
Op de plaats waar de heilige Peter op de kop werd gekruisigd werd de Sint Pieter gebouwd en waar ook het pausdom zich zou vestigen. Naarmate het Chistendom zich over Europa, en later over de wereld verspreidde, nam ook de rijkdom in de stad weer toe.
De middeleeuwen
Toen werd Rome een belangrijke bedevaartsplaats en werd het geteisterd door de strijd tussen het Heilige Roomse Rijk en de Paus. Door de grote verdeeldheid verarmde de stad en raakte het opnieuw in verval.
De 15e eeuw
Toen keerde de rust terug, Rome bloeide op en werd sterk beïnvloed door de Renaissance. De Pausen investeerden in gebouwen die hun grote macht moesten reflecteren.
De 19e eeuw
De eenwording van het Koninkrijk van Italië staat weer centraal.
Rome destijds middelpunt van de strijd, werd pas laat (1863) bij het Koninkrijk gevoegd omdat het onder bescherming stond van Frankrijk. Zij werd de hoofdstad van Italië. Deze eenwording stimuleerde veel zuid Italianen om naar Rome te verhuizen, meestal om economische redenen.
Na de WO II, is Italië weer een republiek geworden en is Rome uitgegroeid tot 1 van de belangrijkste toeristische
bestemmingen ter wereld.
Het is bijna 16 december we mogen naar Rome😂
Ai, lezen we 15 december in de vroege ochtend, dat we 24 uur voor vertrek een antigeen-test moeten doen voor Italië ook al zijn we gevaccineerd.
Dus als de bliksem een afspraak gemaakt. En ja dan wordt t toch nog even spannend want je denkt ik voel me goed maar toch..... Gelukkig negatief daar nemen we een koffie net even anders op😂
De dag van vertrek tijd om in te pakken. Nog even op de site van RIVM kijken.
WAT????? Lees ik maak 24 uur voor aankomst in Rome. Dit is niet leuk kan toch niet waar zijn???
Bellen TUI leverde lange wachttijd op RIVM was al niet veel beter en de medewerkers weten niet meer dan op de site te lezen is. Nou dan maar naar Transavia bellen. En ja hoor het klopt heel sneu maar je zult opnieuw moeten testen want je komt zelfs het vliegtuig niet in.
Niet te geloven maar goed Ans in kennis gesteld en opnieuw afspraken gemaakt zodat we op weg naar de luchthaven nogmaals konden testen. Dat hield in halverwege nog maar een kopje koffie om de uitslag te bekijken ja je weet maar nooit immers haha. Op de luchthaven kom je niet door de poortjes eerst bij de incheckbalie je testuitslag en ook de Corona-app uiteraard tonen. Maar dan mogen we toch op reis.
Een rustige vlucht van 1 uur en 50 minuten. Eigenlijk grootste gedeelte van de vlucht die schitterende rode lucht gezien. Die strepen op de eerste 2 foto's, zijn het resultaat van het vele thuiswerken haha
We landden op Rome Fiumicino Airport ook bekend als Leonardo da Vinci International Airport. Ligt in de gemeente Fiumicino vlakbij de Tyrreense Zee, het is de grootste (dat hebben we gemerkt je bleef lopen) en drukste luchthaven van Italië. We hadden thuis al de bus gereserveerd die ons van de luchthaven naar het centrum reed. Liep allemaal op rolletjes.
Eenmaal uitgestapt, even zoeken hoe bij het hotel te komen. Een stel dat bij ons in het vliegtuig zat moest die zelfde richting uit dus met elkaar opgelopen. Een enorme deur gaf toegang tot ons hotel eenmaal binnen door een grote hal en via een kleine lift naar de 3e verdieping.
Het leek een klein familiehotel. Eenvoudig netjes en schoon! Goed ontbijt en heerlijke cappuccino! Personeel was vriendelijk. En geloof me we zaten echt in het centrum. Alle bezienswaardigheden waren op loopafstand.
De rotonde waar we op kijken vanuit ons hotel, was het vertrekpunt voor iedere keer een ander mooi stukje Rome.😂
We maakten een wandeltocht door het oude Rome en op de e-bike Rome bij Night.
Bij allebei een goede gids! Hield wel in dat we soms 2x langs een bezienswaardigheid gingen maar je kreeg natuurlijk ook 2 x uitleg. Het onderwerp werd dan net iets van een andere kant belicht ja figuurlijk en letterlijk.
Ik heb ervoor gekozen een onderwerp maar 1x en een beetje per wijk weer te geven, anders zie je door de bomen het bos niet meer.
Het standbeeld van paus Paulus II
Staat voor het station Roma Termini op de Piazza dei Cinquecento (de Toegangspoort van Rome).
Het 1ste beeld werd op 20-05-2011 onthult, de dag dat Johannes Paulus II 91 jr zou zijn geworden. Dit vormde de officiële afsluiting van de feestelijkheden rond zijn zaligverklaring.
Maar Rome had veel kritiek op het beeld. Het zou lijken op een enorme klok en niet op de overleden paus. De Osservatore Romano schreef dat de kunstenaar had gefaald, omdat het hoofd van het beeld amper herkenbaar was. De grote, holle, open buik van het beeld moest symboliseren hoe de kerkvorst mensen warm placht te onthalen, de omarming. Maar veel waarnemers zagen geen mantel, maar een soort klok.
Op het huidige vernieuwde standbeeld (van november 2011) is een glimlach op het gezicht gebeiteld en de mantel is aangepast
De Piazza della Repubblica
(plein van de republiek) ligt vlak bij Station Termini, is aangelegd in 1901 na de zogeheten Risorgimento, de eenwording van Italië. Rome werd opnieuw de hoofdstad van Italië en zodoende vonden er vele veranderingen plaats in de stad. Het plein wordt gedomineerd door de Fontana delle Naiadi waarin 4 naakte nimfen zijn afgebeeld. Deze zijn de beschermelingen van de rivieren, meren, zeeën en onderwaterwereld. De sculpturen, vervaardigd door Mario Rutelli, zorgden destijds nogal voor wat opschudding gezien hun 'realistische sensualiteit'. In het midden van de fontein is de visser Glauco afgebeeld, die met een vis vecht. Dit staat symbool voor het gevecht tussen de mens en natuurkrachten.
De belangrijkste legende
wil dat de stad is gesticht door de tweeling Romulus en Remus, zij zijn overal in Rome te zien, mede omdat ze worden afgebeeld op het wapen van de stad. Hierin is te zien dat ze gevoed worden door een wolf, die hen heeft opgevoed nadat ze te vondeling waren gelegd door Mars, god van de oorlog.
Hun moeder was Rhea Silva, een Vestaalse Maagd en zij mocht geen kinderen hebben. Helaas zij werd verliefd op Mars. En niet lang daarna raakte zij zwanger. Na de geboorte van Romulus en Remus werd zij vermoord en de tweeling werd in de rivier de Tiber gegooid in de hoop dat ze zouden verdrinken. Dit gebeurde niet, zij werden door een wolvin gered. Zij hield ze in leven door ze melk te geven en bracht ze naar de grot de Lupercal. Romulus en Remus werden gevonden door de herder, Faustulus. Hij voedde de tweeling verder op. Toen de tweeling ouder was gingen zij terug naar de plek waar zij gevonden waren de rivier de Tiber. Ze besloten om daar een stad te bouwen. Maar wie moest er nu de baas worden? De tweeling kreeg ruzie, ze wilden allebei de baas van de nieuwe stad worden. Er ontstond een gevecht waarbij Romulus uiteindelijk Remus vermoordde.
Rome gelegen aan de Tiber
De Tiber met een lengte van 404 km de op 2 na langste rivier in Italië, is een traag-stromende rivier in de zomer. Tijdens regen kan het waterpeil in de rivier mede door het water dat uit de bergen komt behoorlijk stijgen. Tegenwoordig zijn er goede kadermuren die het water tegenhouden
Vroeger waren er heel wat overstromingen en was het dus meer een plaag dan een zegen voor de stad
De ligging aan de rivier de Tiber heeft er voor gezorgd dat goederen makkelijk geleverd konden worden en dat de handelsmacht van de stad snel kon groeien.
Het belangrijkste product was graan, vandaar er veel graanschuren (horrea) langs de Tiber stonden ja als je dan aan die overstroming denkt........
Rome ligt aan de weg vanuit het binnenland naar de zoutmoerassen bijOstia. Men trok vanuit het binnenland naar de zee en won daar zout. Zout is voor de mens van groot belang, zeker in warme gebieden. Men trok bij Rome de Tiber over naar zee en via diezelfde plaats weer terug.
Bij die oversteekplaats bij de Tiber lag een heuvel, later de Palatijn genoemd. Zij die aan zee zout gewonnen hadden, moesten tol betalen aan de bewoners van de Palatijn. De bewoners werden zo slapend rijk. Bovendien was het niet gemakkelijk de tollenaars aan te pakken. Zij zaten lekker hoog en dus veilig.
De heuvel Capitolijn (Campidoglio).
In 1536 gaf paus Paulus III opdracht aan Michelangelo om de heuvel weer aanzien te geven.
Michelangelo besloot halverwege de 16e eeuw dat mensen die de bakermat van de Romeinse cultuur en geschiedenis bezochten, de Cordonata moesten beklimmen. Dit (niet verwarren met de Spaanse trap) is een brede geplaveide straat met beelden.
De bouw van de Piazza en de palazzo’s nam erg veel tijd in beslag. Michelangelo zelf heeft weinig meegekregen van het uiteindelijke plein. Het was nog vol in aanbouw ten tijde van zijn dood.
Dit was de heuvel waar al sinds de 6e eeuw voor Christus de belangrijkste tempel van de stad stond, de tempel van Jupiter. Deze oppergod beschermde de Romeinen. Tijdens spaarzame aanvallen op de stad was het dan ook deze heuvel waar de bevolking bescherming zocht binnen de zwaarbewaakte muren van de tempel. Vanaf de top van de heuvel overzag Jupiter het Forum Romanum waar alle politieke en culturele beslissingen genomen werden. Vrijwel alle traditionele ceremonies vonden plaats op de Capitolijnse heuvel.
De Cordonata
is de grote trap die loopt vanaf het Piazza Venezia, op het plein. Het Palazzo Senatorio doet tegenwoordig dienst als stadhuis van Rome (net toen wij er waren was er een bruidspaar) terwijl het Palazzo dei Conservatori de Capitolijnse musea huisvest. Op de patio staat een groep kolossale beelden en marmeren reliëfs, allemaal uit de tijd van het Romeinse rijk.
Aan de linkerzijde van de Cordonata bijna helemaal bovenaan staat het standbeeld van Cola di Rienzo. Hij was een geleerde uit het oude Rome en een tribune voor de stad Rome. Op deze locatie, vond hij zijn dood. Het bronzen beeld rust op een voet van marmer en baksteen en zijn naam staat op de voet van het monument. Ochtend- en nighttour
Standbeeld van Marcus Aurelius
Het standbeeld dat je in het midden van het plein bewondert, is een zeer recente kopie van het origineel, dat zichtbaar is in het museum. Gebouwd in 176 na Christus, was het waarschijnlijk oorspronkelijk gesitueerd in het Forum Romanum of op het Colonna plein. Het is het enige beeld in zijn soort dat perfect bewaard gebleven, tot in de moderne tijd. Het beeld is gemaakt van brons en het werd gered van omsmelten door de kerkelijke administratie, alleen omdat het ten onrechte was toegeschreven aan Constantijn, de 1ste christelijke keizer.)
Aan de rechterkant van het Capitool neem je de smalle Via del Campidoglio. Rome gaat open. Je kijkt uit over de Palatijn, de vallei van het Forum Romanum en in de verte het Colosseum. Hier zie je de grootsheid van het oude Rome geweldig.
De Palatijn
is 1 van de 7 heuvels van Rome en de locatie waar zich in de 9e eeuw v Chr de allereerste nederzetting van de stad ontwikkelde voor belangrijke Romeinen zoals Augustus, Tiberius e.d. De laatste zorgde ervoor dat de 43 meter hoge heuvel definitief de reputatie van een keizerlijke residentie kreeg.
De naam zelf is afkomstig van de godheid Pales, die werd aanbeden in de vroege Romeinse beschaving en gevierd tijdens het feest van Parilia, gehouden op 21 april, wat traditioneel wordt beschouwd als de dag van de stichting van de stad.
Nadat het rijk in verval was geraakt, hebben plunderingen en verwaarlozing, die tot aan de Renaissance hebben geduurd, helaas sterk hun sporen nagelaten. Maar op deze plek, vind je nog steeds de overblijfselen van wat waarschijnlijk de meest monumentale woonwijk uit de oudheid was.
Onderzoek heeft uitgewezen dat de Palatijn inderdaad al lang bewoond is. Er zijn sporen van de eerste bewoning gevonden: paalgaten van hutten. Deze sporen dateren uit de 8 eeuw v.Chr. En ja, die tijd komt overeen met de tijd waarin volgens de Romeinen Romulus Rome heeft gesticht.
Het staat ongeveer 50 m boven de grond en met zijn vredige sfeer, rijk aan geschiedenis, maar omgeven door natuur, voelt het als een zeldzame oase in het midden van 1 van de drukste hoofdsteden van Europa.
Het heden
Je kunt wandelen tussen de overblijfselen van tempels, woningen en pakhuizen, tot aan de ingang van het Forum Romanum. Het is niet alleen een sightseeing-ervaring maar ook een onverwachte natuurwandeling. Het gebied is voorzien van struiken en bomen. Er heerst absolute rust en toch ben je maar een paar meter verwijderd van drukke straten. Het is alsof een onzichtbare hand een natuurlijke grens heeft gecreëerd tussen een moderne stad en een plek die stil moet worden gehouden, zodat je nog steeds de geluiden uit het verleden in het heden duidelijk kunt horen.
Dit vind je er nog:
de overblijfselen van de woningen van de keizers Augustus en Tiberius, het huis van Livia Augusta, de woningen en ondergrondse zalen van Nero, de tuinen van Farnese, een museum, de geheime doorgang gebouwd door keizer Domitianus, die pas onlangs is geopend voor het publiek na jaren van archeologische opgravingen, en het gebied van de oude hut van Romulus en Remus (de oprichters van de stad).
De Palatijn is in het oorspronkelijke stadsplan waren opgenomen. Naast het Forum Romanum, de Capitolijnse heuvel, het Circus Maximus en het Colosseum, bevindt het zich in het midden van het oude stads-, politieke en zakenleven van Rome.
De Palatijn bevindt zich aan de linkerkant, vóór het Colosseum.
Forum Romanum
Vanaf deze 43 meter hoge heuvel heb je een geweldig uitzicht over het Forum.
Dit gebied was in de oudheid het kloppende hart van de welgestelde stad Rome. Er is best veel bewaard gebleven en met enig inbeeldingsvermogen zie je wat voor prachtig stuk dit moet zijn geweest. Vanaf de heuvel Il Palatino, heb je een geweldig uitzicht over het Forum Romanum. Wij deden dit in een ochtendwandeling met een gids
Het Forum Romanum is waarschijnlijk de grootste historische site ter wereld. Generaties archeologen zijn hier voortdurend aan het werk. Ik geef je hier de belangrijkste monumenten die je tijdens je bezoek kunt bewonderen. Maar het gaat echt te ver om ze allen te beschrijven zoek op het net er staat genoeg info. Of beter ga erheen en geniet!
De boog van Titus, De tempel van Venus en Roma, De tempel van Vesta, De boog van Septimius Severus, De basiliek van Maxentius en ga maar door
Insula Dell"Ara coeli
Aan de voet van de Capitolijnse heuvel, vind je de resten van een Romeinse insula (een appartementengebouw). Het is een uniek voorbeeld van een insula, het soort gebouw waarin tijdens de keizertijd de meeste inwoners van Rome waren gehuisvest. Feitelijk een flatgebouw. De insula romana plaats zou plaats bieden aan ongeveer 380 mensen.
Het werd gebouwd in de 2e eeuw na Chr. en herontdekt, onder een oude kerk, toen Benito Mussolini een plan opstelde voor grootschalige stadsvernieuwing van de historische wijk Capitoline Hill in Rome
Er staan nog 4 verdiepingen. De begane grond bestond uit winkels die aan de omliggende straten waren gericht, waarbij de eigenaren via ladders de woonruimtes er direct boven bereikten.
Boven het winkelniveau lag een mezzanine ( tussenverdieping die lager is dan de helft van de hoofdverdieping).
De 2 overige verdiepingen lijken te zijn ontworpen voor menselijke bewoning.
- De 3e verdieping leken grote, ruime appartementen te zijn.
- De 4e verdieping had een gang met daarop een reeks van 3 kamersuites
We gaan op weg naar het Theater. En dan lopen we zo een groep ouderen in de armen. ??? Zij demonstreren voor vervroeging van hun pensioen aldus onze gids.
Vind ik op het net Pensioenleeftijd 2021;
Waar mannen voorheen met 67 met pensioen gingen, mogen ze dat nu op hun 65ste.
Vrouwen mogen dat al op hun 60ste. Het nieuwe officiële cijfer ligt dus wat realistischer bij het daadwerkelijke gemiddelde van 61,2. Officieel ligt de leeftijd in Italië op 66 voor de mannen en 65 voor de vrouwen.
Het theater van Marcellus
ten westen van de Capitolijnse heuvel over een deel van het Forum Holitorium gebouwd, was het grootste en belangrijkste theater in Rome. Het project werd opgestart door Julius Cesar en werd voltooid in de late 1e eeuw v Chr tijdens het bewind van Augustus. De architectuur van het theater zou een standaardkenmerk worden voor theaters in het hele rijk en de gevels van iconische gebouwen als het Colosseum beïnvloeden. Het werd gebouwd van tufsteen, baksteen en beton en vervolgens bekleed met travertijn.
De volledige fundamenten van de cunei van het theater (wigvormige secties van stoelen) bevinden zich onder het Savelli-paleis, en een deel van de externe arcade, in Dorische en Ionische ordes , is goed bewaard gebleven. Schattingen van de capaciteit van het theater variëren van 11.000 tot 40.000.
De halfronde travertijngevel had oorspronkelijk 2 lagen, elk bestaande uit 41 bogen.
De onderste verdieping had Dorische zuilen, de 2e verdieping Ionische en de bovenste zolder droeg waarschijnlijk Corinthische pilasters. De bogen leidden rechtstreeks naar de onderste zitplaatsen van de cavea en naar de trappen die naar de gang op de 2e verdieping leidden met treden naar de zolder en de hoogste stoelen die waarschijnlijk van hout waren gemaakt. Tegenwoordig zijn naast het theater 3 kolommen, het podium en de voortrappen van de tempel te zien.
Daarboven zijn appartementen gebouwd die voor de doorsnee burger niet te betalen zijn. Zij zijn inmiddels allemaal verkocht. Sommige worden verhuurd; afhankelijk van de grootte betaal je hiervoor tussen de 24.000 en 32.000 euro per maand. De toegang tot de woonvertrekken bevindt zich aan de Via di Monte Savello. De grond waarop het uiteraard beschermde Theater van Marcellus staat is eigendom van de Italiaanse Staat en het antieke onderste gedeelte is eigendom van de stad Rome. Er zit geen verwarming in er mag geen airco of iets dergelijks worden aangebracht. Het zijn lange smalle appartementen met weinig ramen. Ochtend- en avondtour.
De Joodse wijk
Staande bij het theater zagen we tussendoor de wijk al liggen. Het ligt aan de rechterkant van de rivier de Tiber De buurt is meestal rustig, slechts de geïnteresseerde bezoeker komt hier.
De belangrijkste straat van de Joodse wijk is de Via del Portico d’Ottavia tussen het Circus Flaminius en Marcellustheater. Aan het begin van deze straat zijn restanten zichtbaar van de Portico d'Ottavia, de oude poort. Keizer Augustus liet deze zuilengang oprichten ter ere van zijn zuster Octavia.
De uithangborden van sommige restaurants maken de oplettende wandelaar bewust van de geschiedenis van deze wijk.
Soms staat er 'Ristorante Kosher' of 'Taverna del Ghetto' en dan weet je dat je hier geen capuccino kunt drinken na een maaltijd met vlees, maar koosjere maaltijden kunt bestellen.
Het is een yuppenbuurt in wording. Veel Italiaanse tv-presentatoren, acteurs en kunstenaars hebben hun intrek genomen in dure appartementen. Je vindt hier ook de joodse school en de Synagoge. De moeite waard om hier rond te lopen.
Het stukje onder hoort er wel bij.
Het joodse getto van Rome
Dit is 1 van die oudste getto's ter wereld. Het woord getto, is afkomstig van het Venetiaanse geto: gieterij
Paus Paulus IV zou verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van het getto en voor de bouw van de vele kerkjes in deze buurt. Voor 1500 woonden de meeste joden op de linkeroever van de Tiber in Trastevere. Tijdens de contrareformatie dwong paus Paulus IV de joden te verhuizen naar een getto op de andere oever. Ook regels voor de joden werden onder zijn bewind veel strenger; de toegangspoorten bleven van zonsondergang tot zonsopgang gesloten en de joden mochten alleen nog handel drijven in schroot en vodden. Ook moesten zij zich bekeren tot het katholieke geloof en wekelijks de mis bijwonen, vandaar het relatief grote aantal katholieke kerkjes in deze, nog steeds overwegend joodse, wijk.
In 1848 werd het getto door paus Pius IX weer geopend. Het duurde nog tot 1870, het jaar waarin de kerkstaat werd ingelijfd in het nieuwe Italiaanse koninkrijk, dat de joden volledige burgerrechten kregen. Vanaf dat moment mochten ze zich ook buiten het getto vestigen. Heel wat families bleven echter trouw aan hun buurt, waardoor het karakter van het getto lange tijd onveranderd bleef. Tijdens de opkomst van het fascisme werden de joden wederom uitgesloten van het openbare leven.
16-10-1943
De nazi's voerden een inval uit, hoewel het veel andere delen van Rome trof, was het epicentrum in het voormalige getto, waar meer dan 1000 Joden gevangen werden genomen. Nadat ze de buurt bij het eerste licht van de dag hadden omsingeld, ontvoerden delen van de SS talloze mensen, vooral in via del Portico d 'Octavia.
Vanuit een van de 2 renaissancegebouwen aan de straat, gelegen op nummer 13, door de lokale bevolking "il portonaccio" genoemd, werden veel mensen gedeporteerd. De gevangenen werden opgesloten in het Militaire College van Palazzo Salviati in via della Lungara. Overgebracht naar het treinstation Tiburtina en daar op een konvooi van 18 veewagons geladen. Het konvooi, dat op 18-10 vertrok, arriveerde op 22-10 in het concentratiekamp Auschwitz. Slechts 17 gedeporteerden zullen het overleven, waaronder slechts 1 vrouw en geen kinderen.
Stolpersteine
Achter elke gevel is een verhaal te vinden Als je in de smalle straatjes rondom de Grote Synagoge van Rome loopt, zie je de koperen plaatjes die in de stoep gemetseld zijn voor de huizen waarvan de voormalige Joodse inwoners vermoord zijn. Deze Stolpersteine herdenken bewoners die vermoord in Auschwitz.
Het zijn een soort monumentjes, waarvan er medio 2016 al 57.000 geplaatst zijn in 1600 steden en dorpen in 18 landen. Vrijwel alle Stolpersteine zijn gelegd door de Duitse kunstenaarself Genaamd Gunter Demnig.
De Nasoni
Staan door de hele stad. Bijna op elke straathoek kun je je dorst lessen. Zij danken hun bijnaam aan de typische ijzeren tuit die uit de cilindervormige fontein steekt en die wel wat weg heeft van een grote neus. Allen staan met elkaar in verbinding via een ondergronds waterleidingnetwerk met een lengte van ruim 100 km. De ongeveer 16.000 kubieke meter drinkwater die dagelijks via de fonteintjes naar buiten wordt gestuwd wordt via ditzelfde leidingstelsel opgevangen en gebruikt voor de tuinbouw e.d.. De kwaliteit van het water is zeer hoog. Jaarlijks worden meer dan 250.000 testen uitgevoerd ter controle
Je vindt ze trouwens door heel Italie
Fontana delle Tartarughe
is 1 van de vele parels in de wijk op de Piazza Mattei. De Schildpaddenfontein, staat midden op het plein Zij heeft 4 dolfijnen, waarop 4 sterke, jonge mannen zitten. Die de 4 schildpadjes een zacht zetje geven, zodat de beestjes over de rand van de fontein kunnen kijken.
De ontstaansgeschiedenis
Het verhaal gaat dat Vergilio Mattei, die in een van de palazzi aan het plein woonde, tot over zijn oren verliefd was op 1 van de mooiste Romeinse meisjes Isa, 1 van de legendes gewoon even lezen op het net. Onze gids vertelde het ons.
De ‘echte’ (geschreven) geschiedenis
Begint in 1570. In dat jaar maakte de Congregazione delle Fonti (een organisatie die zich bezighield met watervoorziening in Rome), een lijst op met de 18 fonteinen die door het oude Romeinse aquaduct Aqua Virgo gevoed werden en die onder de bescherming van architect Jacopo Della Porta vielen. Piazza Mattei stond niet op die lijst.
Op 28 juni 1581
duikt echter een nieuw document op, gemaakt door de Diputati sopra le fontane (speciale ‘opzichters’ voor de fonteinen), waarop staat dat Taddeo Landini een fontein had gebouwd op Piazza Mattei.
Het lijkt erop dat Muzio Mattei uit eigen zak betaalde voor de fontein: het ontwerp van Jacopo Della Porta, die voor de gemeente gewoonlijk hele functionele, simpele fonteintjes maakte, is veel mooier en verfijnder dan zijn andere ontwerpen.
Schildpadden
Oorspronkelijk was het de bedoeling dat de 4 bronzen, boven gigantische marmeren schelpen geplaatste jongemannen, die met hun voet rusten op bronzen dolfijnen, niet schildpadjes maar dolfijnen in het bovenste bassin duwden. Die dolfijnen werden wel gemaakt, maar nooit geplaatst.
In 1 van de panden aan het plein vind je het Italiaans instituut voor Amerikanistiek, waar je vele bustes, beelden en sarcofagen kunt bekijken op de binnenplaats. Om hun rijkdom aan de wereld te tonen, liet de familie Mattei ook enkele antiquiteiten in de muren van hun paleizen metselen. Deze zijn nog steeds te bewonderen.
Weer op de rotonde, (trouwens ook de plek waar we op de bus kunnen stappen) We nemen een andere afslag.
De bouwstijl van de huizen? Gewoon alles door elkaar. Als we eenmaal die trap af zijn gelopen, gaat de wereld der oudheden voor ons open en dat op 8 minuten loopafstand geweldig.
Markten en Forum van Trajanus
De markt (of Mercati di Triano), is een halfcirkelvormig complex van meer dan 150 winkels en kantoren uit de periode van keizer Trajanus (100 – 112 na Christus) en ligt naast het gelijknamige Forum van Trajanus.
Dit werd gebouwd tussen 107-112 en had een afmeting van 300 m lang en 180 m breed.
De architect was Apollodorus van Damascus Het complex heeft diverse functies gehad.
In de 13e eeuw was het onderdeel van de verdedigingswerken. Achter het complex steekt nog een vierkante toren (Torre dei Milizie) uit als onderdeel hiervan (deze toren zagen wij vanaf ons hotel).
In de 16e eeuw werd een klooster gebouwd op de resten van de Markten van Trajanus.
Na de sloop van het klooster in de 20e eeuw, werden de resten van de markt weer zichtbaar.
Inmiddels is het complex flink gerestaureerd.
Sinds 2007 vind je hier het Museum van de Keizerfora waar o.a. beeldhouwwerken, achtergrondinformatie en reconstructies te zien zijn van Forum van Augustus, -Caesar, -Nerva, -Trajanus en de Tempel van de Vrede. De Markten van Trajanus zijn interessant om meer te weten komen over de fora in de Romeinse tijd. Zij lagen tegen een helling van een afgraving welke vervolgens dienst deed als versterking.
Er staan nog enkelen resten van de zuilengalerij van de ingang.
Achter het plein was de enorme Basilica Ulpia. Het interieur had 5 beuken die van elkaar gescheiden waren door granieten en marmeren zuilen. Een aantal van die zuilen is opnieuw opgericht.
Achter de basilica stond de Zuil van Trajanus tussen 2 bibliotheken, een Latijnse en een Griekse. Die staat nog steeds, op dezelfde plaats. Ook hier dag en avond zoals je ziet
Zuil van Trajanus
De zuil is bijna 30 meter hoog (100 Romeinse voet) en met het basement en het kapiteel erbij bijna 40 meter. Ze is opgebouwd uit 25 segmenten (tamboeren) met een diameter van 3,50 m van Carraramarmer. In het binnenste is een wenteltrap die door kleine rechthoekige vensters in de wand wordt verlicht. Bovenop stond een beeld van Trajanus maar dat is in de middeleeuwen verloren gegaan en in 1587 vervangen door een beeld van Petrus. In de voet van de zuil werd de gouden urn bewaard met de as van de keizer.
Op de zuil is een reliëf aangebracht dat eruit ziet als een strook die in de vorm van een spiraal in 23 slagen om de zuil naar boven draait met een lengte van ca 200 m. De keizer is bijna 60 keer afgebeeld temidden van 2500 figuren in scènes die betrekking hebben op de veldslagen die Trajanus heeft geleid in 101-103 en 107-108.
Volgens een legende bleef de zuil gespaard doordat paus Gregorius de Grote (590-604) zo geroerd was door een scène waarin Trajanus de moeder van een dode soldaat hielp dat hij God bad om de ziel van Trajanus uit de hel te redden.
Volgens de inscriptie op de voet van de zuil van Trajanus was de heuvel op die plek net zo hoog als de zuil.
...AD DECLARANDUM QUANTAE ALTITUDINIS MONS
ET LOCUS TANTIS OPERIBUS SIT EGESTUS
Santa Maria di Loreto en SS. Nome di Maria, bij het Forum van Trajanus
Santa Maria di Loreto
Een keine kapel aan het einde van de 15e eeuw werd geschonken door het bakkersgilde (Sodalizio dei Fornai) van paus Alexander VI Deze gaf toestemming om op deze plaats een kerk te bouwen. De bouw begon in 1507 onder leiding van Antonio da Sangallo de Jongere. De koepel en de lantaarn werden voltooid door Jacopo del Duca, zo’n 75 jaar later. De kerk staat op de plaats van een oudere kapel waarin al een icoon van de Madonna van Loreto was ondergebracht. In de nieuwe kerk kreeg de icoon opnieuw een plaats op het hoogaltaar en de kerk werd gewijd aan Maria.
Het onderste niveau van de facade is gemaakt van laterizio (de typisch Romeinse dunne baksteen) en travertijns marmer.
SS. Nome di Maria
De kerk is gelegen aan Foro Traiano 98 te Rome, tegenover de Zuil van Trajanus. Zij werd gebouwd tussen 1736 en 1741 naar een ontwerp van de Franse architect Antoine Derizet het is een ovale van vorm. De kerk heeft 7 kapellen, versierd met veelkleurig marmer. Boven het hoofdaltaar hangt een schilderij van de Maagd Maria, dat oorspronkelijk hing in het Oratorium van de San Lorenzo van Lateranen.
De kerk is gesticht door de in 1688 goedgekeurde Congregatie van de Allerheiligste Naam van Maria, genoemd naar de feestdag (12 september) die door Paus Innocentius XI was ingesteld na de overwinning op de Turken in Wenen in 1683. Aanvankelijk, in 1694, vestigde de Congregatie zich in de kerk van San Bernardo a Colonna Traiani, die naast de huidige Santissimo Nome di Maria stond, maar in 1748 is afgebroken.
Dan lopen we naar het Colosseum. Een lange brede weg en bijna geen verkeer links en rechts zien we het oude Rome.
En de lucht begintal te kleuren
Godin Minerva
Na de bouw van het Forum van de Vrede (75 n.Chr.), bleef er een lange, smalle ruimte over tussen het en het oudere fora, dat van Caesar (46 .AD.) en dat van Augustus (2 v.Chr.). Het was ongeveer 45×170 meter en was het laatste deel van het Argiletum , een oude route die het Forum Romanum verbond met de Suburra-wijk (het gebied dat tegenwoordig de wijk Monti is). Hier het enige overgebleven deel van de oude buitenmuur van het Forum, dat is opgebouwd uit blokken van tufsteen. Hier een afbeelding van de godin Minerva. Van hieruit, is het nog een paar honderd meter tot het Coloseum.
Het symbool van Rome!!
Daar is hij dan 1 van de 7 wereldwonderen.
Dit amfitheater heeft niet alleen een lange en glorieuze geschiedenis maar is ook het populairste monument ter wereld.
De naam
Het Colosseum, werd opgericht in de buurt van een enorm bronzen beeld van Nero bedekt met goud en 35 meter hoog.
Dit beeld had de naam"de Colossus." Na de dood van Nero is het beeld gedeeltelijk herwerkt om de verschijning van de God van de Zon aan te nemen.
De bouw,
Duurde 8 jaar en werd gefinancierd met de buit van plunderingen in Jeruzalem. Zij gebruikten bouwmaterialen als kalksteen (1e bogenrij), het lichtere baksteen (2e en 3e bogenrij) en beton de buitenzijde is afgewerkt met travertijn afkomstig van de heuvels bij Tivoli. Oorspronkelijk was het met de fijnste steentjes. beelden en stuc-versieringen versierd. Deze werden later verwijderd en gebruikt als constructiemateriaal.
Aan de binnenzijde, werd marmer gebruikt voor zowel de zitplaatsen als bekleding van de binnenmuren.
De totale omtrek is 527 meter en de maximale hoogte is 48,50 meter.
De daadwerkelijke arena waar de gevechten plaats vonden was 76 x 44 meter en werd omgeven door een 4 meter hoge muur. Het 4 verdiepingen tellende amfitheater was te betreden via de 80 entreebogen
Hoofddoel
Het volk en dus de populariteit van de keizer vermaken met;
- gevechten van gladiatoren (waren slaven, krijgsgevangenen, ter dood veroordeelden of zelfs vrije burgers),
- exotische dierenmoorden (velen kwamen uit verre veroverde landen) zoals leeuwen, tijgers, giraffen, herten, antilopen, beren, wolven, buffels en olifanten) en
- openbare executies, en
- entertainment met muziek en andere podiumkunsten.
De regel van de gladiatorengevechten was eenvoudig: de laatste man was de winnaar en verliezers waren gedoemd te sterven. In sommige gevallen, toen de verliezer het overleefde van de nederlaag door zijn tegenstander, was het echter de keizer die zijn lot bepaalde. Glorie en macht, maar ook oorlog en dood, leven samen in dit enigszins elliptisch gevormde perfecte gebouw
Gebruikelijk;
- de ochtend; door de ‘bestiarii’ wilde dierengevechten.
- Het pauzeprogramma; vaak veroordeelde gevangenen voor de wilde dieren gegooid en
- de middag; waren de gevechten tussen gladiatoren.
De toegang tot de Colosseum shows was gratis. De keizer betaald!
Naar schatting zijn 300.000 tot 500.000 mensen gestorven in de Romeinse arena van het Colosseum!
Toen het Christendom steeds belangrijker werd, zijn de barbaarse spelen uiteindelijk door keizer Honorius in 404 na Chr. verboden. Tot het jaar 523 hebben er alleen nog voorstellingen met wilde dieren plaats gevonden. Tijdens de middeleeuwen hebben diverse aardbevingen het Colosseum flink verwoest en in latere eeuwen werd de ruïne leeg gehaald door o.a. de pausen om de stenen te hergebruiken als bouwmateriaal voor kerken en paleizen in Rome.
Deze plunderingen stopten in 1749 onder paus Benedictus XIV die vanwege de belangrijke geschiedenis van het Colosseum de grond van het theater als heilig beschouwde; op deze grond was het bloed van vele Christelijke martelaren vergoten.
Een gezegde afkomstig van een oude profetie geschreven in de 8e eeuw na Chr. door Beda de Eerbiedwaardige, een monnik uit Sunderland in het Verenigd Koninkrijk luidt:
"Zolang het Colosseum staat, zal Rome staan, wanneer het Colosseum valt, zal Rome vallen;
en als Rome valt, zal de wereld dat ook doen. "
Ondanks het feit dat deze voorspelling waarschijnlijk verwees naar de culturele invloed van de stad en niet naar het monument zelf, moet gezegd worden dat, wanneer dit monument werken nodig heeft om zijn integriteit te behouden, het gemeentebestuur altijd zeer snel beraadslaagt en handelt!
Zijn we binnen geweest? Nee! Een bewuste keuze hier moet je zeker een dag voor uittrekken, drie dagen is dan echt te kort dus gewoon nog een keer terug en dan het Colosseum combineren met ..... haha
Monument Vittorio Emanuele II
Het monument van Victor Emanuel II ligt tussen Piazza Venezia en de heuvel Capitolijn. Piazza Venezia aan bij de voorkant, de Capitolijn aan de achterkant.
Het is een opvallend groot gebouw gemaakt van glanzend wit marmer en is vanaf verschillende punten in de stad te zien.
Het monument ook Monumento 'Altare della Patria' (Altaar van het Vaderland) heeft diverse bijnamen zoals; de bruidstaart van Rome, het gebit of de typemachine. Deze namen heeft het te danken aan zijn afmeting (135 b x 70 m h) en opvallende witte kleur.
Het monument is gebouwd tussen 1895 en 1911 naar een ontwerp van Giuseppe Sacconi. Ter ere van de eerste koning van Italië Victor Emmanuel II, omdat hij een verenigd Italiaans koninkrijk wist te vormen in 1861. Hoewel dit monument ter ere van hem is, ligt hij niet hier begraven maar in het Pantheon. De officiële opening was op 4 juni 1911 maar het gebouw was pas in 1935 helemaal af.
Bij elkaar heeft Italië 4 koningen gekend. In 1946 werd er via een referendum door het volk besloten om van hun land een republiek te maken. De koning en zijn mannelijke nakomelingen werden uit Italië verbannen. Deze ban is in 2002 opgeheven.
Aan de voorkant van het gebouw zie je een gigantische rij zuilen en een grote brede trap. Aan de achterkant is de kerk Santa Maria in Aracoeli. Het Monument van Victor Emanuel II is hier tegenaan gebouwd. Voor de bouw is een groot deel van de Capitolijnse heuvel gebruikt.
Victor Emmanuel II was niet alleen voor Rome belangrijk, maar voor heel Italië. Hij was de 1ste koning van Italië. Zijn doel was om van Italië een verenigd koninkrijk te maken. In 1878 kwam hij te overlijden en werd begraven in het Pantheon.
Het grote bronzen ruiterstandbeeld van Victor Emmanuel II, staat centraal voor het monument.
Dit standbeeld is van de hand van beeldhouwer Enrico Chiaradia die er bijna 20 jaar aan gewerkt heeft.
Dit 12 meter hoge beeld staat op een voetstuk dat versierd is met reliëfs die de 14 belangrijkste steden van Italië representeren.
Bovenop het gebouw staan zowel links als rechts 2 bronzen standbeelden van godin Victoria op een vierspan. Deze werden tussen 1924 en 1927 gemaakt en vervolgens aangebracht op het dak. Links staat het standbeeld ter ere van de Eenheid, gemaakt door Carlo Fontana. Rechts het standbeeld ter ere van de Vrijheid, gemaakt door Paolo Bartolini.
Het gebouw bevat diverse reliëfs. Deze beelden belangrijke steden in Italië uit.
En wordt gedragen door hoge Korinthische zuilen, versierd met kronkelende motieven en afbeeldingen van goden.
Ook zien we diverse standbeelden. Aan beide zijden van het bronzen toegangshek staan beelden die de ‘Rede’ en de ‘Daadkracht’ uitbeelden.
De Rede neemt de vorm aan van een gevleugelde engel die Tweedracht en Tirannie verdrijft. De Daadkracht wordt verbeeld door een strijdvaardige amazone die de Italiaanse vlag in de lucht steekt.
Onder het beeld van godin Roma ligt het ‘Graf van de onbekende soldaat’, tevens herkenbaar aan de eeuwige vlam en de bewaking door 2 militairen. Dit oorlogsmonument, bestaande uit een graf van een onbekende soldaat uit de WO I, eert alle onbekende gesneuvelde soldaten. Zo is het Monument van Victor Emanuel II niet alleen een monument voor de eerste koning, maar ook een oorlogsmonument.
Museo del Risorgimento: dit museum is ook via de achterzijde met een lift te bereiken (wij liepen de trappen) en vertelt het verhaal over de eenwording van Italië. Bekijk hier de verschillende exposities die de bloederige slagen en conflicten in beeld brengen, die uiteindelijk leidden tot de eenwording van Italië. Het museum is vooral gericht op Italiaanse bezoekers.
Aan de achterzijde van het monument ligt de pittoreske kerk Santa Maria in Aracoeli . Het monument is bijna direct tegen deze oude kerk aangebouwd.
Voor € 5,00 kun je met de lift het dak op voor een prachtig uitzicht over Rome.
Giuseppe Sacconi
(05-07-1854 - 23 -09-1905) was een Italiaanse architect.
De ontwerper hij mag niet ontbreken natuurlijk. Zijn beeld staat in de laatste hal vlakbij de uitgang.
Sacconi speelde een grote rol bij de herinrichting van Piazza Venezia in het centrum van Rome aan het eind van de 19e eeuw. Zijn belangrijkste werken bevinden zich hier ook, waaronder zijn beroemdste werk, het Monumento a Vittorio Emanuele II. In 1884 won hij de prijsvraag voor het ontwerp en het jaar daarop begon hij met de bouw, die pas een paar jaar na zijn dood werd voltooid. Het Palazzo delle Assicurazioni Generali werd ook volgens zijn plannen gebouwd en staat tegenwoordig tegenover zijn model, het Palazzo Venezia
Piazza Venezia
of het Venetië plein is een plein in Rome waar 4 belangrijke wegen bij elkaar komen. Namelijk de Via del Corso, Via del Plebiscito, de Via di Teatre Marcello en Via dei Fori Imperiali. Door deze 4 wegen staat Piazza Venezia ook wel bekend om zijn chaotische verkeersdrukte. Zijn naam heeft hij te danken aan palazzo Venezia die zich op dit plein bevindt
Palazzo Venezia
Gebouw links op de foto werd ontworpen door Francesco del Borgo en gestart met de bouw in 1455, in opdracht van Pietro Barbo. Later werd hij paus Paulus II.
Dit paleis was jarenlang de zetel van de Oostenrijkse ambassadeur maar in de 20e eeuw nam Benito Mussolini het gebouw over en gebruikte het als zijn kantoor. Enkele van zijn bekende speeches hield hij vanaf het balkon van het paleis. Het hele plein stond dan vol met mensen.
Het heeft palazzo Venezia heeft ook dienst gedaan als ambassade voor de Republiek Venetie. De Italiaanse regering nam het paleis over tijdens de WO I. Vandaag de dag is palazzo Venezia een museum voor Middeleeuwse en Renaissance kunst, Museo di Palazzo.
Palazzo Bonaparte
Direct links naarst de kerstboom, werd gebouwd in 1666 voor de familie d’Aste. Het gebouw is bewoond door verschillende families. Een bekende bewoner is de moeder van Napoleon Bonaparte, Maria Laetitia Ramolino. Haar halfbroer regelde voor haar deze woning toen ze werd verbannen uit Frankrijk. Palazzo Bonaparte werd naar haar vernoemd. Volgens de overlevering zat de moeder van Napoleon, nadat ze haar gezichtsvermogen kwijtgeraakt was, vaak op het balkon. Even inzoomen dan zie je het. Hier liet ze zich door haar gezelschapsdame vertellen wat zich allemaal op het Piazza Venezia afspeelde.
En dan hier nog een paar foto's van het plein. De eerste nam ik van bovenaf staande op het monument zo zie je ook de motieven in de vloer van het monument. De grootste kerstboom van de stad staat op dit plein. Ook vind je hier nog restanten uit de oudheid die deels bloot gelegd zijn. Op zondag onze laatste dag waren we net iets te laat op het plein om te zien wat zich afspeelde horen deden we het heel goed Naar we begrepen waren het taxichauffeurs die voor meer loon demonstreerden. De hele groep reed gekleed als kerstman op motoren diverse rond op het plein een oorverdovend lawaai mag je van me aannemen. Toch weer leuk om mee te maken.
Het Pantheon
Betekent 'elke god' de tempel was dan ook gewijd aan alle Romeinse goden. Dit is het meest complete, best bewaarde bouwwerk uit de Romeinse tijd. Je vindt het aan de Piazza della Rotonda, gekarakteriseerd door de façades van omliggende 18e eeuwse paleizen. Oorspronkelijk, was het een rechthoekige tempel gebouwd door Marcus Agrippa Vipsanius, als onderdeel van een wijk in vernieuwing van plan 27-25 v.Chr. Hadrianus herbouwde de structuur tussen de 118 en 125 n. Chr. (inscripties in het bouwwerk)
Het Pantheon bevat het graf van Rafael en van diverse Italiaanse koningen zoals Victor Emmanuel II.
Sinds de 7e eeuw is het Pantheon in gebruik als rooms-katholieke kerk. Voor de rotunda, het ronde deel van het gebouw, bevindt zich een portico bestaande uit drie rijen Korinthische zuilen (acht in de eerste rij, zestien in totaal). De rotunda zelf heeft naast de apsis, die precies tegenover de ingang ligt, 6 nissen die elk gedragen worden door 2 Korintische zuilen.
De koepel van het Pantheon
De open koepel ook wel het oog genoemd, heeft een doorsnee van ca. 8,7 meter en zorgt voor de speciale lichtinval Deze lichtbron, was bewust opgenomen in het ontwerp van Hadrianus, zodat de bezoekers van de tempel direct in contact konden komen met de hemel. De totale koepel heeft een doorsnede van 44,4 meter ook de hoogte vloer/oculus heeft deze afmeting en is de grootste koepel ter wereld van ongewapend beton. De koepel is aan de randen ruim 7 m dikke van zware gesteentes, vlakbij de oculus slechts 1,2 m voornamelijk bestaande uit licht puimsteen. De vloer is licht gebold om het regenwater af te voeren
Piazza della Rotonda Fontein
De fontein staat voor het Pantheon en is in 1575 ontworpen door Giacomo della Porta. Van deze oorspronkelijke versie is niet veel meer over dan de marmeren kuip, zij wordt gevoed door het Acqua Vergine Aquadukt.
Midden in de kuip stond een kelk op een balustrade, versierd met 4 beeldengroepen van maskers en dolfijnen, die eigenlijk de zuidelijke fontein op het Piazza Navona hadden moeten sieren.
Obelisco Macuteo
is een Egyptische obelisk en wordt ook wel Pantheon Obelisk genoemd. De wapenschilden aan de noord- en zuidzijde van de fontein zijn van de familie Albani en van de paus. De bronzen ster op de top van de obelisk is ook een symbool van de familie Albani.
Bij de laatste restauratie, tegen het einde van de 20e eeuw, werden de maskers door kopieën vervangen en de originelen, waarvan er 1 uit de 17e en 3 uit de 15e eeuw stammen, worden nu in het Museo di Roma tentoongesteld.
Een hapje en een drankje
Wat je ook op dit plein vindt, is lekkere koffie Leuk klein tentje schuin tegenover het Pantheon kaan niet missen
Ja en na al dat wandelen, (we liepen gemiddeld toch zo'n 15-17 km op een dag) begint die maag ook een beetje te knorren. Aan de andere kant van het plein zagen we een heel lange rij staan bij wat leek een broodjeszaak. Nou dan moet t wel goed zijn dus wat we in Nederland niet doen deden we dit x wel! Na ruim n half uur waren we dan toch aan de beurt. Geloof me het was het wachten waard een heerlijke panini die we op de rand van de fontein lekker opgepeuzeld hebben.
En zo eindig ik deze pagina. Ik ga gewoon verder op de volgende pagina met een ander stukje Rome.