Fèz, is na Casablanca en Rabat de grootste stad van Marokko. De stad ligt in de regio Fèz-Boulemane.
Zij werd gesticht door Idris I in 789. In 810 werd de Karaouine moskee gebouwd. En de Karueein universiteit, dateert in 959 en hiermee de oudste bestaande universiteit ter wereld.
Hiermee werd Féz een belangrijk studiecentrum. Na de reconquista vluchten veel moslims uit Spanje naar Fez.
In 1548 werd de stad een deel van Marokko en tevens de hoofdstad van dat rijk tot Marokko in 1912 werd ingelijfd door Frankrijk.
Fèz, een smeltkroes van volkeren en culturen met een uitstraling over de hele Arabische wereld. Het is nog steeds een belangrijk centrum van godsdienst en wetenschap.
Fèz bestaat uit 3 afzonderlijke centra;
- De moderne stad
- De Ville Nouvelle (20e eeuw), het oudere gedeelte Fèz el-Djedid (13e eeuw)
- Fèz el-Bali, de oudste, gedeeltelijk ommuurde stadskern, die teruggaat tot de 8e eeuw.
Fèz el-Djedid
Het ‘nieuwe’ stadsgedeelte werd opgericht in de 13e eeuw door de Meriniden volgens een logisch stedenbouwkundig plan.
Zij startten ook met de bouw van heel wat paleizen, moskeeën en medersa’s.
Tijdens een wandeling zal je dan ook al snel het schril contrast met de kronkelige straatjes van Fèz el-Bali opmerken.
Mellah,
de oude Joodse wijk van Fez. In deze Marokkaanse stad woonden in 1947, een jaar voor de staat Israël werd gesticht, 25.000 Joden. Nu zijn het er amper nog 100.
Hier bevindt zich ook de synagoge Danan en lager gelegen de oude joodse begraafplaats met zijn witte grafstenen.
Het historische deel is in verschillende delen op te splitsen zoals de; Koper- kruid- en leersouk
De kaart heb ik gevonden op internet.
Water neemt een centrale plaats in in Fèz. Overal kabbelt het zuivere, heldere en volgens sommigen geneeskrachtige water van de wadi, dat ook wordt gebruikt voor fonteinen en voor de bevloeiing van de parken.
Ook Féz is gebouwd vlakbij de wadi. Op een vlakke bodem, waarin kalksteen de doorstroming van het water reguleert, waardoor overstromingen die in Noord - Afrika vaak grote verwoestingen aanrichten hier niet kunnen voorkomen.
We lopen door de smalle kronkelende straatjes. Om een beetje overzicht te hebben hier eerst de balkons in diverse soorten .
De zeer smalle steegjes
Bijzonderheden
De deurpost van een Joods huis je ziet een uitsparing. Deze is voor de mezoeza een perkamentrol met delen van de Sherma. Het woord mezoeza betekent letterlijk 'deurpost'. Deze vind je altijd aan de rechterzijde op ooghoogte.
De bordjes voor de Electra, de steunbalken van de woningen eventueel kon daarop doorgebouwd worden.
De huizen hebben erg weinig licht op deze manier. En als je goed kijkt zie je dat het pleisterwerk wel heel mooi was
De laatste foto laat de waterpomp zien.
Dit is het enige punt voor de hele wijk waar water is dus wassen, de was maar ook voor het eten komt men hier naartoe.
In welke rijkdom leven wij dan eigenlijk
Hier is goed te zien hoe alles gestut wordt.
Natuurlijk ook langs de kruiden. De op stenen gelijkende brokken rechts zijn geen stenen! Het is een stof uit de bodem waar je je mee kunt wassen wassen.
Dar el-Makhzen
is 1 van de paleizen door de Meriniden gebouwd. Het is het koninklijk paleis in het stadsdeel Fés el-Jedid in de Mellach (joodse wijk van Fèz).
Het paleis is gebouwd in de 13e eeuw op een hoger gelegen deel net buiten de oude stad. Vanaf dit punt konden ze goed de stad in de gaten houden.
Omdat het paleis nog steeds gebruikt wordt, ook door de koning als hij in Féz is, is het niet toegankelijk voor publiek. Als hij thuis is dan zie je dat aan de grote hoeveelheid bewaking in de omgeving en rondom het paleis.
Toch is het de moeite waard om even richting het paleis te gaan. Al is het maar om de prachtige bronzen deuren in Moorse stijl van het paleis te zien, je vindt ze bij de hoofdingang van het paleis aan de place de Alaouites.
Rondom de ingang van het paleis ligt de voormalige Joodse wijk van Fez, deze wijk heeft een heel andere aanblik dan de andere delen van Fez aangezien de ramen aan de straatzijde zitten.
Meridinische graven
Buiten de muren van de Medina bovenop een heuvel net naast het oude historische centrum van Féz, vind je de overblijfselen uit de 16de eeuw wat ooit een Merinidisch paleis was.
Er zijn graftombes, een begraafplaatsen en nog een oude stadsmuur te bezichtigen uit de 12e eeuw. Er is niet heel veel bekend, ze zijn vermoedelijk gebouwd aan het einde van de 14e eeuw op het toppunt van de Merinidische dynasty. In deze periode hadden ze net van Fez hun hoofdstad gemaakt. Het is dan ook vrij aannemelijk dat toen de tombes en graven gebouwd zijn. Het is een behoorlijke wandeling naar de top van heuvel, je kunt beter gebruik maken van een petit-taxi, deze zal je voor enkele euro’s op het hoogste punt van de heuvel afzetten.
Niet alleen de graven zijn indrukwekkend maar ook het uitzicht over de wijk Fès el-Bali is mooi.
Je kunt de Medina van Fèz el-Bali binnentreden langs meerdere poorten. De Bab Boujeloud is een van de mooiste. Zo heeft deze 13e eeuwse poort een buitenzijde in een blauwe kleur terwijl de binnenzijde met groene faiences bezet is.
De Medina zelf is een groot labyrint van smalle, kronkelende straatjes en steegjes. Voor je het weet loop je dan ook verloren in dit middeleeuwse doolhof. De medina beslaat een groot deel van de stad en is voor veel van de inwoners van Fez de belangrijkste plaats deel van de stad.
Tijdens een wandeling door de medina zal je door de verschillende delen komen terwijl je onderweg enkele van de bekendste en belangrijkste bezienswaardigheden van de stad tegenkomt.
De Medina is door de Unesco opgenomen op de werelderfgoedlijst.
Deze souks weten je zintuigen te prikkelen!
Aan het begin van de medina is het een drukte van belang met mensen en dieren. Hier kun je groente, fruit, specerijen en vlees kopen. En jawel ook hier een heuse de meest beruchte verkoper is de kamelenslager! Je herkent zijn stalletje aan de reusachtige kamelenkop die hier aan een haak voor de toonbank hangt.
De straatjes van Fèz el-Bali zijn ingepalmd door de typische souks. De kleurenpracht
Ambachtelijke souveniertjes.
Je ziet hier hoe de kleurrijke aardewerken schalen worden gemaakt en kun je een kijkje nemen in oude tegelfabrieken (zie onder). Fez is daarmee een uitstekende bestemming om mooie Marokkaanse souvenirs op de kop te tikken. Wat betreft aantal winkeltjes moet de stad het afleggen tegen de medina van Marrakech, maar je vindt er desondanks genoeg plekken waar je goed kan winkelen. Houd er wel rekening mee dat de medina op vrijdag praktisch uitgestorven is en de meeste winkeltjes gesloten.
En hier zien we dan de schalen en jawel ook stond er de draagtroon voor een bruidspaar (Dit heb ik een keer meegemaakt echt leuk om te zien)
De stad van de ambachten en de medina is opgedeeld in verschillende kwartieren zoals je al snapt je ziet mensen nog op traditionele wijze aan het werk kan zien
Het vervoer in de Medina
Ga maar aan de kant want ze stoppen niet zij hebben voorrang.
Net buiten de historische stad is er nog een kleine ambachtelijke keramiekmaker te vinden. De verschillende tegeltjes, potten, schalen en tajine alles wordt er nog met de hand gemaakt en beschilderd. Tijdens een rondleiding door het fabriekje zie je alle fases van het produceren van keramiek. Het is ongelofelijk om te zien hoeveel handwerk er nog steeds zit in het maken van een tegel of een mozaïek.
En wat ook leuk was om te zien de steenbakkerij erachter. Je ziet dat het drogen van de stenen aan de open lucht gebeurd Ja dat moet kunnen we staan toch aan de rand van de stad immers
De leerlooierijen van Féz
Deze zijn wereldberoemd en moet je gezien hebben tijdens je bezoek aan de stad. In het hart van de medina wordt al sinds de middeleeuwen op ambachtelijke wijze leer geproduceerd. De werkwijze is sinds de 11e eeuw nauwelijks veranderd, waarbij alles nog met handen en voeten gebeurt.
Het proces
- ruwe dierlijke huiden worden in witte kalkstenen vaten gedrenkt in een mengsel van duivenpoep, urine van koeien en ezels, ongebluste kalk, zout en water. (Tegenwoordig gebruikt men vaak chemische stoffen)
- Dit maakt de huid zachter en weekt de haren los.
- Na een paar dagen in dit mengsel worden de huiden aan de balkons opgehangen om te drogen.
- Daarna begint het verven in de aardewerken vaten waarbij gebruikt wordt gemaakt van natuurlijke stoffen als indigo, henna, saffraan, papavers en granaatappels.
- Na het bewerken worden de huiden gespoeld dit gebeurd zowel bij de vaten als in het centrum
- dan volgt het droogproces op terrassen rondom de vaten en terrassen of de weg.
Het gaat om huiden van kalveren, schapen, geiten, kamelen dromedarissen en paarden, die vervolgens worden bewerkt tot handtassen, jassen, riemen en portefeuilles.
Neem vooral een sjaal mee om voor de mond en neus te houden want het stinkt enorm. Accepteer het eventueel aangeboden takje munt
Het leerdistrict bestaat uit leerwinkels met terrassen vanwaar je goed uitzicht hebt op de werkzaamheden beneden je. In Fez vind je leer van uitstekende kwaliteit.
De Karaouine Moskee
De Karaouine moskee is eigenlijk een universiteit. Het wordt door kenners ook wel als de oudste nog steeds draaiende universiteit ter wereld gezien. Je kunt hier nog altijd terecht voor een universitaire religieuze studie. Al in de 19e eeuw werd de Karaouine of Al Quaraouiyine moskee opgericht door Fatima al-Fihri, dochter van een rijke handelaar. Oorspronkelijk zou de Karaouine moskee qua grootte een gemiddelde moskee worden. Maar uiteindelijk is het een behoorlijk grote moskee geworden. Het bouwwerk wordt maar liefst door 270 pilaren ondersteund. Voor niet-moslims is de Karaouine moskee helaas niet toegankelijk.
Ook buiten waren voldoende lampjes
Ach ja en dan ook nog even langs een zijdefabriekje nu we er toch zijn. Nee niets gekocht.
Een dag met veel indrukken. Morgen wordt een lange reisdag we gaan op weg naar
