Jeruzalem

TerugblikIsrael

Bethlehem

ligt ongeveer 9 km ten zuiden van Jeruzalem. Het is de geboorteplaats van koning David en Jezus van Nazareth. 

Ten oosten van Bethlehem ligt de woestijn van Judea. Het stadje vandaag is niet meer het dorpje van 2000 jaar geleden het ligt op de westelijke Jordaanoever en wordt voornamelijk bewoond door christelijke Palestijnen.

Bethlehem is een belangrijke stad in de geschiedenis van het Christendom, het Jodendom en de Islam, het is de meest door toeristische stad in de Palestijnse gebieden. Dit is voornamelijk vanwege de christelijke monumenten zoals de geboortekerk in het centrum van Bethlehem. Maar ook komen veel reizigers hier om De Muur (Israël West Bank Barrier) te bekijken.

Een paar weetjes over Bethlehem;

• Er wordt 3x kerst gevierd; op 25 december door Rooms-Katholieke en Protestantse gelovigen, op 6 januari door de Armeens-orthodoxe Kerk en 7 januari door andere orthodoxe kerkgenootschappen.
• Bethlehem staat onder bestuur van de Palestijnse Autoriteit (PA) en kent officieel vrijheid van godsdienst.
• De christelijke gemeenschap is voor de begrippen van het Midden-Oosten nog altijd groot, maar haar aandeel in de bevolking van Bethlehem is erg geslonken en wordt nu geschat op 15%.  
• De officiële Arabische naam van Bethlehem is ‘Bayt Lahm’, wat ‘Huis van vlees’ betekent.
• De officiële Hebreeuwse naam is ‘Beit Lehem’: ‘Huis van brood’ naar wordt aangenomen vanwege de vruchtbaarheid van de omringende valleien en de vele olijftuinen. 
• De Palestijnen noemen de stad Khalil, hetgeen ‘vriend’ betekent: Abraham was een vriend van Allah.

Beit Jemima

We rijden Bethlehem binnen via Beit Jalla en brengen een bezoek aan een opvanghuis voor kinderen met een handicap. Dit tehuis op een heuvel tussen Jerusalem en Bethlehem, is een Nederlands initiatief. Meer dan 35 jaar geleden vertrokken Ed en Heleen Vollbehr naar de Westelijke Jordaanoever om blinde kinderen te helpen. 

In 1984, is in Nederland de Stichting Jemima opgericht om het werk van Ed en Heleen te ondersteunen. Tussen 1985 en 1987 werd het eerste tehuis gebouwd met de opbrengst van de EO-actie "In Bethlehem staat een huis".  

Het is een bezoek waar je echt even stil van wordt. Wij worden rondgeleid door David, zelf een bewoner van het huis, die ons toelichting geeft in perfekt Nederlands. Vrijwilligers uit Nederland komen hier de lokale verpleegsters en artsen helpen bij het verzorgen van de kinderen. David vertelt ons ook hoe schrijnend de toestand is. Je snapt denk wel dat we binnen verder geen foto's hebben gemaakt.

Alle info over het huis en de stichting, kun je lezen op; https://www.jemima.nl, het is de moeite waard en ben je in Bethlehem ga eens aan.

Dit is een van de grensovergangen waar we langs reden. 

De Muur

De muur West Bank barrier die Israël heeft gebouwd, is in een deel van Bethlehem erg zichtbaar. Dankzij de graffiti is de muur een vreemde attractie geworden. Het contrast tussen de agressieve en vredelievende boodschappen is groot. Het is een imposant bouwwerk dat in totaal zo'n 700 km lang is en op bepaalde plaatsen net geen 8 m hoog en maakt onderdeel uit van de geschiedenis en het dagelijkse leven van de omwonenden.

In Israël heerst tevredenheid over de enorm hoge betonnen muur die de Palestijnen op de Westbank afsluit van Israël. Want het zelfmoordterrorisme is tot bijna nul teruggebracht. Dat deze muur duizenden Palestijnen afsluit van hun land, waardoor ze in ellendige omstandigheden moeten overleven, dat interesseert de meeste Israëli niet – ook al omdat ze nooit naar Palestijns gebied gaan. Menno Bentveld neemt een koloniste mee naar Qalqiliya, waar ze erachter komt dat Palestijnen ook mensen zijn. En hij ontmoet Arnon Soffer, de man die de muur bedacht heeft, immers: good walls make good neighbours.

 Souvenirwinkels in Bethlehem staan vol met olijfhouten menora's, kribjes en andere beelden.

Geboortekerk

Het plein

We lopen naar het heiligdom van Jezus 'geboorte, zoals de talloze pelgrims in het verleden.

Eenmaal aangekomen op het plein voor de kerk, word je getroffen door de betovering van de plek die eeuwenlang miljoenen bezoekers uit de hele wereld heeft ontvangen. 

De kerk

De architecturale structuur van het kerkcomplex heeft door de eeuwen heen talloze transformaties ondergaan. Het huidige bouwwerk dateert uit de 6e eeuw.

Het fort-achtige aspect ontstond uit de al eeuwenlange vereisten om de structuur en woningen van de religieuzen die voor de kerk zorgden te beschermen. 

Vanaf de voorkant gezien, omsluiten de muren rechts de Armeense en Griekse kloosters, terwijl links de moderne constructie van de Casa Nova en het Franciscaanse klooster uit Crusader-tijdperk te zien zijn.

Ter info;

• In de 2e eeuw liet Keizer Hadrianus hier een heiligdom bouwen ter ere van Romeinse God Adonis.
• 200 jaar later gaf Constantijn de Grote, samen met zijn moeder Helena opdracht om op deze plek een kerk te bouwen.
• Nadat deze was afgebrand, gaf keizer Justinianus I in 565 opdracht om een nieuwe kerk gebouwen dit is de huidige kerk.
• Het is de oudste kerk ter wereld die nog in gebruik is, de vloermozaïeken van de originele kerk van Constantijn zijn hier nog steeds te zien.
• De oorspronkelijke ingangen zijn dichtgemetseld. En de enige ingang is dus een lage opening.
• Het beheer van de kerk valt onder de verantwoordelijkheid van de Rooms-Katholieke-, de Grieks-orthodoxe- en de Armeens-Apostolische Kerk. Dat leidt nogal eens tot spanningen: rond kerst 2011 gingen Armeense en Griekse priesters zelfs met elkaar op de vuist in de kerk.

Narthex

Wanneer je dan door de kleine deur gaat, (ook wel 'Deur der Nederigheid' immers wie de plaats van Jezus' geboorte wil bezoeken, zal net als de herders en de wijzen voor Hem moeten buigen zo zou de verklaring zijn), kom je in het gebied dat bekend staat als de narthex. Deze werd gebouwd in de Byzantijnse periode.

In de oude christelijke traditie was dit het gebied dat diende als de toegang tot de heilige gebieden en was bedoeld voor catechumenen die tijdens bepaalde momenten van de vieringen de kerk niet mochten binnengaan. De narthex is aanzienlijk verkleind ten opzichte van de oorspronkelijke vorm.

De vloer stamt uit de 6e eeuw, maar de muren met pleisterwerk missen hun oorspronkelijke schoonheid, omdat de hele kerk zou zijn bedekt met witaderig marmer. De mozaïeken op de vloer in het schip en de apsis, tonen geometrische en decoratieve elementen. (hakenkruizen, cirkels en kroonlijsten met verweven banden)

Onderzoek naar de Byzantijnse architectuur geeft aan dat de narthex niet alleen met marmer, maar ook met mozaïeken was versierd. De restauratie schiet op en met het verwijderen van het pleisterwerk worden steeds meer mozaïek-wanddecoraties opnieuw zichtbaar.

Dit gebied is een verplichte doorgang voor alle pelgrims die vanaf het plein de kerk binnengaan en vertegenwoordigt een gebied dat de drie gemeenschappen gemeen hebben. Om deze reden was het erg moeilijk om overeenstemming te bereiken over onderhoudswerkzaamheden die nodig zijn om de structuur te versterken zie onder. 

Het interieur van de kerk

De huidige vloer

ligt ongeveer een meter boven het oorspronkelijke niveau. De binnenruimte, door kolommen verdeeld in een middenschip en 4 zijbeuken, is donker en zwak verlicht. In de 6e eeuw was de kerk volledig bedekt met marmer, sporen van de gaten die werden gebruikt om het marmer te bevestigen, zijn nog te zien in de opnieuw gestukte muren.

De kolommen en kapitelen,

gemaakt van rode steen uit Bethlehem, zijn de originele uit de Byzantijnse periode, het product van lokale ambachtslieden. De kapitelen waren in blauw geschilderd. Op de kolommen staan afbeeldingen van een aantal oosterse en westerse heiligen, zowel religieuzen als leken. De gebruikte techniek was encaustic ("hete was"), hierbij worden gekleurde pigmenten gemengd met verwarmde (bijen)was en vervolgens op een oppervlak aangebracht.

De kolommen van het schip en de eerste rij kolommen in het zuiden, zijn omringd door een rode of witgekleurde band, terwijl de heiligenbeelden afsteken tegen de donkerblauwe achtergrond. Elke heilige heeft zijn eigen naam geschreven in een decoratieve rol boven of in zijn handen.

De hoge muren

van het schip zijn versierd met mozaïeken uit de 12e eeuw, de werken van Oosterse meesters en verdeeld in 3 groepen en tonen van onder naar boven de genealogie van Jezus, de concilies en plaatselijke synoden en, bovenaan, een processie van engelen.

De mozaïeken

moeten geproduceerd zijn in de laatste decennia van de aanwezigheid van de kruisvaarders in Palestina, die eindigde in 1187 en werden in opdracht van zowel de Crusader-koning van Jeruzalem als de Byzantijnse keizer gemaakt: een voorbeeld van samenwerking die praktisch uniek is in de geschiedenis en een voorbeeld van het belang dat het heiligdom op dat moment moet hebben gehad. Zij weerspiegelen dus het oecumenische "gezicht" dat de kerk van de geboorte van Christus vandaag nog steeds presenteert aan degenen die het bezoeken: een punt van eenheid tussen de oosterse en westerse kerken.

Grotto of the Nativity

Jezus werd in een stal geboren. Deze plaats wordt nog steeds door de Christenen herdacht. In de kerk is een kleine grot waar Jezus geboren zou zijn. De exacte plek onder het altaar wordt aangegeven door een zilveren 14 puntige ster en de woorden: ‘Hier werd Jezus Christus uit de maagd Maria geboren..

Deze plek markeert niet alleen de ondergrondse grot, maar ook het begin van het christendom.

De ingang

van vandaag is zijdelings geplaatst met betrekking tot de locatie waar Jezus werd geboren, maar men denkt dat in de vierde eeuw de ingang zich achter de pastorie bevond. Je komt je de grot met een afmeting van 12 bij 3 meter binnen door de trap van de iconostase af te dalen. Hier is de ruimte erg smal en beperkt en de oorspronkelijk onregelmatige muren vormen een bijna rechthoekige omtrek. De natuurlijke muren van de grot, ingericht in de Constantijnse periode, waren tijdens de Byzantijnse periode bedekt met marmer. Ook werd het altaar van de geboorte pas in de Byzantijnse periode vereerd toen deze ruimte werd gecreëerd om de precieze plaats te herdenken waarin Jezus was geboren. 

In de grot

Rechts van het altaar bevindt zich de plaats waar Maria Jezus in de kribbe legde, ook bekend als de Crib. Aan de voorzijde van de Crib is een klein altaar gewijd aan de Magi, waar de Latijnen de Heilige Mis vieren. De structuur van de Wieg is niet de originele, maar is het resultaat van veranderingen die noodzakelijk zijn door de voortdurende slijtage van de tijd en de passage van pelgrims.

Op dit punt in de Grot is de vloer lager en bestaat de ruimte uit kolommen die lijken op de Byzantijnse kolommen in het schip van de kerk, en door de overblijfselen van twee kruisvaarderskolommen.

Na de brand van 1869 werden de muren van de Grot bedekt met asbest om verdere branden te voorkomen, een schenking van de President van de Franse Republiek Marshal Mac-Mahon in 1874. Onder deze bekleding is het originele marmer van de Kruisvaarder nog steeds zichtbaar,

Volgens de traditie die door de eeuwen heen is doorgegeven, werd het licht van de ster die naar de magiërs wijst op de exacte plaats van de geboorte van de Messias weerspiegeld in de stortbak.

Zoals meerdere getuigen hebben verteld, bleef het licht van de ster op de put drukken: "... en ten noorden van de grot is een put zonder bodem, en in het water van die put is de ster die reisde met de magi" 

Via een ander trapje verlaat je de Geboortegrot en kom je weer in de kerk. Rechts van het hoofdaltaar leidt een doorgang naar het Grieks-orthodoxe klooster. 

De wachttijd is lang maar tenslotte wil je zo dichtbij toch ook even daar beneden. Enne er is zelfs een mogelijkheid een pastor om te kopen zagen we. Een van de groep maakte hier foto van, Oeps de pastor zag het en schakelde de beveiliging in. Gelukkig was hij alleen de foto's van het geld schuiven kwijt en mocht hij toestel en kaartje houden ja pffff.

Naast de Geboortekerk ligt deze Middeleeuwse binnenplaats. Op de achtergrond is de Franciscaanse Kerk van Sint-Catharina zichtbaar, die tegen de Geboortekerk aangebouwd is.

De geboortekerk was een speciale belevenis. De kerk is reeds jarenlang in renovatie en langzaam aan begint men de vroegere pracht van de kerk te zien. Hier nog wat foto's

Herdersvelden

Beit Sahour

ligt ongeveer 2 km ten oosten van Bethlehem in de zogenaamde Boaz-velden. Het huis van waakzaamheid en uitkijkposten. Hier zou de engel Gabriel tot de herders gekomen zijn om hen het nieuws te brengen.

Onderzoek naar de oude traditie heeft vastgesteld dat dit op Siyar el-Ghanam, het veld van de herders, niet ver van Beit Sahour moet hebben plaatsgevonden.

De talmoedische traditie wees op dezelfde regio en de christelijke traditie accepteerd en handhaaft de lokalisatie. 

St. Jerome ziet de toren op "bijna 1000 (Romeinse) voet van Bethlehem" en voegt eraan toe dat op die plaats de engelen de herders de geboorte van de Verlosser hebben aangekondigd. Dit betekent niet dat de herders de nacht in de open lucht doorbrachten, maar dat ze 'in de velden woonden'.

De kapel van de Engelen

deze werd in 1950 gebouwd door Antonyo Barluzzi, ingewijd en opgedragen aan OL Vrouw van Fatima en St. Theresia van Lisieux. De bewoners van het dorp, erfgenamen van de vrijgevigheid van Boaz, werkten met groot enthousiasme samen. 

Het portiek van de kerk heeft drie puntige bogen; het bovenste deel van de façade wordt bekroond door een reeks smalle kleine bogen die ook op de zijwanden lopen.

De binnenkant is verdeeld in een schip en twee zijbeuken door twee rijen van vier kolommen elk. De kolomschachten van lichtrode steen van het land lijken op het eerste gezicht een beetje hurk. Om ze minder massief te laten lijken, nam de architect zijn toevlucht tot een eenvoudige optische oplossing; de zeer smalle puntige bogen creëren de illusie dat de binnenkant langer is dan hij in werkelijkheid is. 

Het heiligdom staat op een grote rots die de ruïnes domineert. Het vertegenwoordigt een bedoeïenenkamp: een polygoon met 5 rechte zijden en 5 uitstekende zijden gebogen naar het midden, in de vorm van tenten.

Het licht stroomt binnen door de glazen cementkoepel en doet denken aan het zeer sterke licht dat de herders verschenen. 

Het bronzen reliëf op de latei van de deur is ontworpen door beeldhouwer D. Cambellotti, zo ook het portaal en de bronzen beelden die het altaar in het midden van de kapel ondersteunen.

Boog. U. Noni beschilderde de drie apsissen en beeldhouwer A. Minghetti zorgde voor de uitvoering van de 10 gestucte engelen van de koepel.

Sta ik bij de fontein zie ik daar een trapje naar beneden, iedereen ging naar boven. Ik dacht mooi het rijk voor mij alleen. Nu thuis lees ik de borden die ik wel gefotografeerd had, ja oeps! Maar goed het was heel mooi en natuurlijk verder niemand gezien. Ik heb even zitten genieten geloof me lijkt t kerstverhaal wel.

En hier staat dus ook het hoofdaltaar dat de moeite van het vermelden waard is. Uit 1 rots gehouwen. Het is echt een aanwinst voor de Palestijnse beeldhouwkunst. 

De opgravingen

uitgevoerd door Fr. Virgil Corbo in 1951 waren uitgebreider dan de vorige (C. Guarmani, 1859) en de ruïnes konden precies worden gedateerd. De sporen van het menselijk leven gevonden in grotten, gaan terug naar de tijd van Herodus en Romein, en de overblijfselen van zeer oude oliepersen gevonden onder de fundamenten van twee kloosters, bewijzen dat de plaats werd bewoond in de tijd dat Jezus geboren werd in Bethlehem. Fr. Corbo verzamelde genoeg elementen om de hypothese te bevestigen dat hier een kleine gemeenschap woonde. Zij hebben het bestaan van twee kloosters aangetoond; een van de 4e 5e eeuw en de andere van de 6de eeuw. In de eerste zijn er de fundamenten van de kerk en die van verschillende muren gevonden. In de 6e eeuw werd de kerk afgebroken en herbouwd op dezelfde plaats met de apsis enigszins verplaatst naar het oosten. Dit zou betekenen dat dit een gedenkwaardige plaats is

Van het tweede klooster zijn ook delen van de apsis en muren van verschillende kamers aangetroffen met concrete aanwijzing; portiersloge, bakkerij met een grote basaltmolensteen, refter, oliepersen, grotkelder en stal. Ook kwamen een kanalisatiesysteem en verschillende stortbakken bloot te liggen.

Fr. Corbo denkt dat veel stenen  van het eerste klooster opnieuw gebruikt zijn in de absis van de 6e eeuw welke in de 8ste eeuw door moslims werd vernietigd. Zij hebben zelfs geprobeerd de christelijke tekens uit te wissen door de stenen waarop ze gegraveerd waren te beitelen en af te schrapen. 

We kijken uit over de velden van Efrata, waar Ruth Boaz leerde kennen en we zien duidelijk de buitenwijken van Jerusalem.

Yad Va Shem of Shoah

letterlijk: ‘hand/gedenkteken en naam’ is Israel's officiele monument voor de slachtoffers van de Holocaust. 

6 Miljoen Joden lieten het leven door de barbaarsheid van de nazi’s enkel en alleen om het feit dat ze Joods waren.

Het is simpelweg onmogelijk het gewicht van de geschiedenis niet zwaar op je schouders te voelen drukken als je Yad Vashem betreedt. Het museum ter herinnering aan de slachtoffers van de Holocaust tijdens WO II, is in 1953 geopend. Waar zouden de gruwelen van de Jodenvervolging nou sterker op je kunnen inwerken dan op de geboortegrond van het jodendom?

Bij binnenkomst van het museum zie je een film van vóór WO II. Een korte documentaire toont het relatief gelukkige Joodse leven van voor de Holocaust. De film vormt het startpunt van een intense wandeling door de donkerste periode uit de moderne geschiedenis. Door een 180 meter lange, centrale hal loop je zigzaggend via 9 museumzalen dwars door de historie van de Holocaust. De schuine muren van de hal rijzen hoger naarmate je dieper het museum in komt, en daarmee dieper de geschiedenis in. Ook het licht dat vanuit de schacht van het plafond naar binnen valt wordt steeds minder. Het invallende donker symboliseert het duistere verleden

Je ziet en leest persoonlijk herinneringen en verhalen, brieven foto's uit het leven van de joden vlak voor de oorlog. Maquettes en kunstwerken verbeelden de slachtingen in Auschwitz en andere vernietigingskampen, waar de gaskamers op volle toeren draaiden.

Er mag niet worden gefotografeerd aan het einde besef je pas echt hoe fijn dit was. 

De koepel van de namen 

bevindt zich in de centrale hal van het museum. De namen en persoonlijke gegevens van miljoenen joodse slachtoffers zijn verzameld door middel van gedenkbladen. In de Joodse religie is het van belang dat het lichaam na de dood begraven wordt, en dat het graf ongeschonden blijft. Van vele Holocaust-slachtoffers zijn geen stoffelijke resten overgebleven. Het is een symbolische grafsteen, opgericht door overlevenden in het geheugen van dierbaren.

Het is een ronde zaal met kabbelend water in het midden. Een enorme koepel met 600 foto's en delen van Joodse testamenten stijgt hierboven uit. In deze hal is ook de gedenkplaats die ruimte biedt aan 6 miljoen wilsbeschikkingen, het totale aantal Holocaust slachtoffers. Tot nu toe zijn er 2,1 miljoen testamenten verzameld en in Yad Vashem gearchiveerd.

Aan het einde van de 180 meter lange museumgang ga je naar buiten. Het felle daglicht verblindt. Na wat knipperen kijk je vanaf een balkon over Jeruzalem. Het staat symbool voor het nieuwe begin aan het einde van de Holocaust.

De tuin der rechtvaardigen der wereld. 

een park gewijd aan de ‘Rechtvaardigen onder de Volkeren’, niet-Joden die tijdens de vervolging Joden hebben gered. 

In het park bevinden zich onder meer een gedenkmuur, de Heldenzuil, marmeren panelen met daarin talloze namen gegraveerd. De rijen met namen zijn eindeloos: Nederlanders, Polen, Fransen, Belgen. Maar ook Armeniërs, Wit-Russen en Albanezen. Stuk voor stuk helden. We zien ook verschillende kleinere monumenten ter herdenking van individuen of gemeenschappen die zich bijzonder hebben onderscheiden, waaronder het Drentse dorp Nieuwlande. 

Een boom als eerbetoon

Boeren, diplomaten en kerkelijk leiders. Christenen, moslims en atheïsten. Allemaal riskeerden ze in de WO II hun leven door Joden onderdak te bieden. In de Laan en de Tuin van de Rechtvaardigen aangelegd in 1962, staan de namen van meer dan 22.000 niet-Joodse redders genoteerd.

Bomen en bordjes, niet direct een spannende combinatie. In Yad Vashem is dat anders. Daar gaat achter iedere boom met bijbehorend naambordje langs de Laan van de Rechtvaardigen een complete geschiedenis schuil. Jo en Anna Bakker, Alida van der Broek, Leo van der Hulst. Op het eerste gezicht willekeurige namen, maar deze burgers waagden hun leven voor de Joodse medemens. Die wetenschap dwingt tot stilstaan, tot nadenken.

De boom symboliseert het leven. Ook is het een herinnering aan de boom van kennis van goed en kwaad. Behalve in Yad Vashem plantten mensen elders in het land bomen ter herinnering aan hun redders."

Hier ook een foto van het plein waaraan de Crypte van herinnering ligt en de toegangsdeur.

Het monument van de opstand in getto Warschau

Twee sculpturen ingebouwd in een stenen muur die de muren van het getto symboliseren. Het eerste beeld is getiteld "De opstand van het getto van Warschau", met in het centrum Mordechai Anilewicz, de leider van de opstand. De tweede sculptuur, "Dead Man Walking" toont de massale deportatie van Joden naar de vernietigingskampen. Het originele monument staat in Warschau dat op 19 april 1948 werd onthuld. Een kopie van het monument in Warschau kreeg in 1976 een plaats in Yad Vashem.

Het monument ter herinnering aan de vermoorde kinderen

Dit unieke monument, bevindt zich in een grot en is gewijd aan zo'n 1,5 miljoen joodse kinderen die zijn vermoord tijdens de Holocaust. Terwijl je dit gedenkteken bezoekt hoort je de namen van vermiste kinderen, hun leeftijd en land van herkomst.

Heel indrukwekkend.