In t spoor van Terugblik

Hacienda, Sotuta de Peon  

Deze hacienda is aan het eind van de 19e eeuw gebouwd en geeft een goed beeld van het leven op een hacienda in die periode.  

Agave arbeidskrachten

Het enige wat goed groeide in dit hete dorre landschap waren de agaves. Deze hebben heel sterke vezels waar je touw van kan maken. Dit touw werd vernoemd naar de haven waarvandaan het verscheept werd, Sisal.

Agaves krijgen stugge, puntige en dikke bladeren. Van deze plant kun je dan 15 bladeren per jaar oogsten. Dat kan na het zevende en tot het vijfentwintigste jaar. Daarna gaat hij bloeien en sterft af. Gedurende die tijd komen er naast de moederplant nieuwe stekjes die op nieuw verplant worden op rijen die 3 meter uit elkaar staan. Op de rij staan ze één meter uit elkaar. Zo konden de Maya's die voor de grootgrondbezitter werkten er tussen wieden en oogsten. Dit deden ze uiteraard niet vrijwillig, ze waren slaven. Toen de slavenarbeid werd afgeschaft gebruikten ze trucjes om ervoor te zorgen dat ze, slecht betaald, bleven werken. Ze kregen geld wat alleen op de haciënda geldig was. Ze zorgden ervoor dat ze schulden kregen die over gingen op de kinderen, die daardoor ook niet weg konden. Kortom, een soort verkapte slavernij. Pas toen er nylon werd uitgevonden was het telen van agaves voor sisal niet meer rendabel.

Ritueel gebruik

Er zitten heel scherpe punten aan de bladeren van de agave, die de Maya koninginnen gebruikten om hun tong te doorboren. Ze haalden dan een touwtje met doorns door het gaatje waardoor het erg ging bloeden. Zo verzamelden ze hun bloed voor het offeren aan hun goden.  Waarschijnlijk gebruikten ze hallucinerende producten om dat te kunnen uithouden, waardoor ze dan ook dachten hun voorouders en goden te zien.

Het koloniale huis

We zagen een onwijs mooi koloniaals huis met een prachtige veranda en prachtige meubelen. Dat was het feest- en vakantieverblijf van de eigenaar. De arbeiders mochten met 150 kilo sisal (produkt van de agave) op hun rug voor 6 peso in de week zorgen dat de eigenaar die pracht en praal in stand kon houden. Gelukkig is daar verandering in gekomen!

De machinale verwerking van het blad

Ondertussen staan we bij een gebouw waar een wagen vol met afgesneden bladeren staat. Bundels van deze agave bladeren zien we op een kettinglift omhoog getakeld worden. Daar worden de touwtjes verwijderd en alles mooi naast elkaar gelegd. Deze bladeren gaan door de machine, die ze in een omgekeerde v knakt en ontdoet van hun velletje en het pulp tussen de vezels vandaan slaat of schraapt.

Het drogen

Dat kunnen we niet zien omdat het in een trommel gebeurd, ik zie alleen groen drap in een karretje druipen. Dat werd gebruikt om het land te bemesten, of om er tequila van te brouwen. Wat overblijft zijn lichtgroene vezels van, ik schat zestig cm. Deze werden vier uur te drogen gehangen in de zon, waarna ze wit/beige werden.

Het Kaarten

Daarna werden de vezels net als wol gekaard en vervolgens tot een touw gesponnen. We hebben gezien hoe ze dat, weliswaar met een apparaat, met de hand deden. En verderop met meerdere machines, waar de zo bekende bollen met sisaltouw als eindresultaat er naast stonden. Een deel van de vezels werd vroeger onbewerkt verscheept.

En hier zien we dan hoe met de hand het touw gedraaid word in verschillende diktes.

Verwerken tot balen

Hoe van die vezels een baal werd gemaakt lieten ze ook zien. Een grote pers perste in een enorme kist de sisal tot een mooi pakketje. Waarna er met lange stokken, een soort naald, touw zigzag er omheen wordt gewikkeld. Het touw, waar we dan wel weer om moesten lachen, werd gelijk weer weg gehaald voor de volgende groep. Zodat de show weer opgevoerd kon worden.

De agavenplantage

Om de plantage met de henequen (agavesoort) zelf te zien klimmen we op een kar met een muilezel die de kar over de antieke een rails voorttrekt.  Zo ver het oog rijkt zien we in de hitte blauwgroene agaves staan. Ontdaan van de onderste bladeren.

De Mayaman

En er woont nog een dik 90 jarige oudere man in een Maya hut op de plantage die het allemaal nog meegemaakt heeft en ons in vloeiend Yucatec-maya welkom heet. Hij staat voor zijn huisje, op zijn sandalen gemaakt van de agave van de plantage net als hij vroeger droeg. De muren van het huisje zijn van hout met leem en een dak van palmbladeren. Het is een ovaal hutje zonder hoeken. Hij laat zien hoe hij in zijn hangmat slaapt, diagonaal. En neemt ons mee naar een hutje erachter, zonder lemen muren, wat zijn keuken is. Met kommen en voorraaddozen van pompoen en een stenen bakplaat om zijn tortillas op te bakken. De waterput waar hij zijn water uit schept met een emmer aan een touw. Hij laat ons zien hoe de agave geplant en gekapt werd. Een heerlijke man die elke avond een kaarsje aansteekt voor zijn overleden vrouw

De bodem hier is bezaaid met witte stenen, het is een kalkrijke poreuze grond. Alle regen zakt gelijk de grond in. Onder de grond zijn op sommige plekken grotten waar water in blijft staan, een cenote. Hieruit werd drinkwater gewonnen.

De cenote

Een cenote of cenode is de naam voor een water bevattende grot of poel in Yucatán. Er zijn in Yucatán ruim 3000 cenotes waarvan er zo'n 1400 bestudeerd en geregistreerd zijn. Het woord komt van het Maya-woord tso'ono'ot, oude spelling dzonot, dat afgrond betekent. 

Een cenote doet er erg lang over om te ontstaan en er zijn allerlei factoren die meespelen aan het ontstaan van een cenote;

• Ten eerste moet de bovenlaag kalkgesteente zijn van minimaal een meter tot een paar meter dikte.
• Onder dit gesteente moet zich een andere laag bevinden zoals zand, dat kan wegspoelen door het water.
• Door veranderingen in de waterstand, wortels van bomen die door het gesteente heen dringen, het stromen van de ondergrondse rivier en een tijdsverloop van vele duizenden of miljoenen jaren, ontstaat er een holte onder de bovenste korst die we aardoppervlak noemen.
• Deze holte wordt aan de ene kant gevuld met doorsijpelend regenwater van boven en aan de andere kant met rivierwater dat afkomstig is van ondergronds stromende rivieren.
• Een cenote is vaak erg mooi. In de meeste cenotes kun je heerlijk zwemmen maar niet in allemaal
• soms is er sprake van stilstaand water in de cenote waardoor er algvorming optreedt. Een voorbeeld van een cenote vol met algengroei kun je zien op het terrein van Chichen Itza.
• De meeste cenotes zijn kristalhelder. Het water heeft een azuurblauwe, turquoise of aquamarijne kleur en alle kleurvariaties daar tussen in.
• De natuur rond de cenote is vaak ook erg mooi. In de omgeving groeien veel bomen en zijn allerlei dieren te zien zoals vogels, vissen en leguanen.
• Cenotes waren voor de oude Maya´s heilige plaatsen. De Maya´s zeiden dat veel van hun goden leefden in het water van de cenotes.
• Het water van de cenotes is zeer puur en helder, heel anders dan water uit andere meren of de zee.
• In feite is het water drinkbaar hoewel nu er zoveel mensen in zwemmen dat drinken van het water niet meer is aan te raden.

Na het bezoek aan de Hacienda de "Agavenplantage" en onze mayaman konden we zwemmen in een cenote. Een onderaardse rivier met stalignieten en staligtieten. Dit is heel bijzonder ik dorst niet maar ben blij dat ik het wel gedaan heb

Na nog even heerlijk door de tuin van de hacienda gelopen te hebben wordt de ochtend afgesloten met een heerlijke lunch in stijl in het restaurant.

Het Paleis

is het kantoor van de Staat, dit bevindt zich op de plek van het oude "Casas Reales" uit de koloniale tijd. Van hieruit voerde de heerser en een aantal van zijn hoogste assistenten de macht uit in Yucatecan .

Bouw

Het project van het Paleis, zoals wij het vandaag de dag zien, werd uitgevoerd in 1879 tijdens de regering van Manuel Romero Ancona volgens een design engineer van Olegario G. kanton. In 1883 werd het oorspronkelijke gebouw gesloopt, de bouw van het nieuwe gebouw begon op 2 april 1887. De Algemene Octavio Rosado, legde de eerste steen. In 1892 was de bouw voltooid en op 15 september van dat jaar inhuldigdiging plaats door de toenmalige gouveneur kolonel Daniel Traconis. 

Pandomschrijving

Het Palace is in eclectische stijl classicus, en heeft een oppervlakte van 42 m². Het heeft 2 verdiepingen versierd met portalen en een steengroeve stenen trap. Binnen is een grote centrale binnenplaats. Op de gevel bevindt zich een replica van de bel van de dorpskerk van Dolores, die priester Miguel Hidalgo gebruikte om de mensen op te roepen om te strijden dit stopte met de onafhankelijkheid.

Muurschilderingen

Tijdens de regeringsperiodes van Carlos Loret de Mola (1970-1976) en Dr. Francisco Luna Kan (1976-1982), heeft de voor Yucatecan voorname schilder Fernando Castro Pacheco (1918-2013) 27 schilderijen muurschilderingen over de passages uit het leven van de staat gemaakt. Deze zijn verdeeld over de twee verdiepingen van het gebouw: de Hall van de Geschiedenis, de bovenste en onderste gangen van het paleis en het trappenhuis. Ook de leraar Fernando Castro Pacheco schilderde de acht beeltenissen die deel uitmaken van de zogenaamde Hall of Portretten op de tweede verdieping van het gebouw.

 Het zit er bijna op de laatste dag op weg naar huis rijden we naar het grote wereldwonder Chichén Itzá. Het is een van de best gerestaureerde en bekendste sites van Mexico. Helaas is het ook de meest toeristische.

Wij komen heel vroeg aan het is nog gesloten zelfs. Voordeel is dat er nog geen mensenmassa is natuurlijk

Chichen Itza,

Maya voor 'Mond van de waterput', was een van de grootste Maya steden met het hoogtepunt tussen de 11e en 13e eeuw. Hier bevond zich het politieke en militaire machtscentrum en hiervandaan werden alle handelsroutes gecontroleerd. Chichen Itza is omstreeks 435-455 na Christus opgericht en heeft twee periodes van bevolking meegemaakt: de eerste tussen 435 en 692, de tweede van 948 tot 1204. 

De bouwstijlen van de twee periodes zijn verschillend; de tweede periode zou sterk beïnvloed zijn door de Toltec. Uit de tweede periode zijn gebouwen als El Castillo, Juego de Pelota en Templo de los Guerreros afkomstig. Tegenwoordig omvat de site 15 ㎢. De verschillende bouwstijlen laten de ontwikkeling van de Maya in een aantal eeuw zien.

Chichen Itza is El Castillo (het Kasteel)

Is het meest indrukwekkende gebouw van een tempel opgedragen aan de Mexicaanse god Kulkulkan. Deze hoofdtempel ligt aan het Gran Plaza. Deze spectaculaire piramide is het symbool van Chichén Itzá. In tegenstelling tot de meeste andere Mayatempels is El Castillo een haast zakelijk monument, nauwelijks gedecodeerd. In weze spreken hier alleen de hoekige, symmetrische vormen. Maar achter deze nuchtere architectuur gaat een gecompliceerde symboliek schuil.

De Mayakalender, de godenwereld en de astronomie dicteerden de vormgeving van El Castillo.

• Om te beginnen refereert de vierkante vorm van de piramide aan de kosmische voorstelling van de Maya's. Zij zagen de kosmos als een plat vierkant, gedragen door vier reuzen. 
• De negen terrassen verwijzen naar de negen verdiepingen van het dodenrijk. bovendien wordt elke kant van de piramide als het ware door een trap in tweeën verdeeld:
• de resulterende 18 delen komen overeen met de 18 maanden van het Mayajaar. 
• Daarnaast heeft elke trap 91 treden dat x 4 het getal 364 geeft.
• Dit is geen rekenfoutje want de laatste dag van het jaar is het bovenste platform, de laatste stap die je maakt om de tempel te bereiken.
• De weinige decoraties die wel aanwezig zijn, zijn gewijd aan de goden, met name aan Kukulcán, de god van de elementen, gesymboliseerd door de gevederde slang.
• Geraffineerd eindigen de balustraden van de trap aan de noordzijde van de piramide in twee enorme slangenkoppen met een boosaardige blik en geopende bek. Aan deze trap hebben bouwmeesters, mathematici en astronomen gewerkt.
• Samen hebben ze een spectaculair fenomeen gecreëerd.
• Elk jaar aan het begin van de lente (maart)  en herfst (september) schijnt de namiddagzon schuin op de noordwesthoek van de piramide.
• De 9 hoeken van de terrassen werpen vervolgens langzaam hun schaduw op de balustrade van de trap aan de noordzijde.
• Dit schaduwspel neemt tenslotte het 34m lange silhouet van de slang aan, dat naadloos aansluit op de gebeeldhouwde slangenkop onderaan de trap. 
• Het schaduwspel wekt de illusie dat Kukulcán afdaalt naar de aarde; een uitdrukking van de harmonie tussen hemel en aarde.

Onder de huidige piramide ligt nog een uitzonderlijk gaaf bewaard gebleven Piramidetempel met de rode Jaguar-troon, een zeldzaam kunstwerk ingelegd met jade.

Venus

Nabij El Castillo ligt het platform van Venus. Een klein vierkant monument met aan iedere zijde religieuze sculpturen. Vlakbij het platform is een muur gedecoreerd met menselijke schedels. Volgens sommigen zijn dit weergaven van mensen die op het platform van Venus aan de goden zijn geofferd. 

Op het platform van Venus werden op bepaalde data rituelen uitgevoerd ter ere van Venus. Venus werd als Morgenster en als Avondster vereerd.

De 'Juego de Pelota' (balveld)

is met een lengte van 168 meter en een breedte van 78 meter een van de grootste in Midden-Amerika. Het is een van de 13 overgebleven balvelden. Hier werden vroeger religieuze sporten beoefend. Het veld bestaat uit 2 verticale muren met een afstand van 36 tussen beide muren. In het midden van de muur is een ring gedecoreerd met religieuze kenmerken. Aan de andere zijden van het veld zijn de tribunes voor de hooggeplaatste bezoekers. De akoestiek van het veld is zo goed, dat een persoon op een tribune rustig kan converseren met iemand op de tribune aan de overzijde. 

De mooiste balspelbaan

die ooit door de pre-Columbianen is gebouwd, is zeker die van het Chichén Itzá van de Tolteken-Maya's. Het is een in noord-zuidrichting gelegen complex van ongeveer 160 m lang en 75 m breed.  Het eigenlijke speelterrein beslaat 7000 m2  met aan weerszijde taluds en muren van 8 m hoog waarvan de platte bovenkant diende als tribune voor de toeschouwers. Het geheel omvatte een aantal gebouwen: in het oosten stond een heiligdom met de naam Tempel van de Jaguars; bovenop een talud staat de Tempel van de Tijgers, aan de noordelijke uiteinde van het speelveld staat een (overdekte) tribune die waarschijnlijk bestemd was voor de elite. 

De lage taluds

langs het speelveld zijn voorzien van leerzame bas-reliëfs de plechtigheden die bij het spel horen afgebeeld. Het beeldverhaal toont de aanvoerders van beide partijen in gevechtstenue, de onthoofding van de overwonnene. Boven de taluds, 7m boven de grond steekt zowel links als rechts een stenen ring loodrecht uit de talud, waardoor de rubberen balmoest worden 'geworpen'. De ring is versierd met een reliëf dat twee in elkaar gestrengelde, met elkaar strijdende slangen voorstelt. Het verband tussen de heiligdommen en de balspelbanen laten geen enkele twijfel bestaan over het religieuze karakter van deze typische Maya-sport: het speelveld stelt niets anders dan het universum voor, de heilige ruimte waarin zich het eeuwige gevecht tussen licht en schaduw afspeelt, waarbinnen de hemellichamen, zon en maan, zich verplaatsen onder toezicht van de meester van Xibalba, heerser van het hiernamaals

De Tempel van de Tijgers

met een fries van jaguars afgewisseld door schilden en ornamenten. In het inwendige van de tempel is een geschilderd oorlogstafereel te zien, dat Mayakrijgslieden in beeld brengt, die gewapend met speren en werpspiesen een stad aanvallen.

De Tzompantli of 'schedelplateau'

geeft het bloeddorstige karakter van de religie van de Tolteken-Maya's weer. Het bouwwerk laat honderden afgehaakte schedels zien van overwonnenen, krijgsgevangenen of verliezers van het balspel die  geofferd zijn.

Complex van de Duizend Zuilen

ligt onderaan de zuidzijde van de Tempel van de Krijgers. Het ruim 150 meter lange complex is een fantastisch en imponerend bouwwerk waarvan niet geheel duidelijk is of er ook een dak op de pilaren heeft gezeten en zo ja, van welk materiaal. Het getal 1000 moet niet letterlijk worden genomen maar symboliseert louter en alleen het kolossale aantal zuilen. Vierkante exemplaren met gebeeldhouwde krijgers en afbeeldingen van Kukulcán worden afgewisseld met grove ronde pilaren zonder decoraties.

De Tempel van de Jaguars.

Deze tempel ligt aan de oostkant van de grote balspelplaats. De tempel heeft twee verdiepingen, de bovenste kijkt uit over de balspelplaats, de andere is gericht richting het oosten. Het onderste stuk is het gedeelte met de twee pilaren.

Het gedeelte daar boven is dus de achterkant van de bovenste tempel. De tempel is geheel gebouw in de stijl van de Tolteken. Dit is dus ook een bewijs dat Chichen Itza in de tijd dat dit gebouwd werd ook bewoond werd door de Tolteken.

Op de hoeken van de tempel zijn slangenkoppen te zien. In de onderste tempel van de Tempel van de Jaguars staat ook een Jaguartroon. Deze heeft dezelfde vorm als de troon in de Kukulcan Tempel. Alleen is deze door het weer afgesleten en is op deze troon geen kleur meer te zien.

Er blijft altijd veel te zien dat zeer de moeite waard is maar beschrijven niet altijd makkelijk dus hier nog een paar foto's

Een breed voetpad

leidt naar de Cenote Sagrado (Heilige Waterput). Deze put heeft een diameter van 60 meter en is ongeveer 20 meter diep. Het werd gebruikt voor religieuze en ceremoniële doeleinden. Volgens de Maya was het water uit de put afkomstig van de regengoden. Aan de zuidkant van de cenote staat een altaar waar mensen zouden zijn geofferd tijdens religieuze ceremonies. Uit de put zijn later veel koperen, gouden, jade en stenen objecten vanuit heel Mexico opgedoken en zijn er menselijke botten gevonden.

Cenote

Een van deze door de wildernis omgeven natuurlijke bassins was bestemd voor het brengen van offers: priesters gooiden hier hun offers voor de goden in - in het bijzonder jonge mannen en vrouwen die door verdrinking de dood werden ingejaagd. Uit de cenote zijn heel veel spullen naar boven gekomen door dreggen en later duiken.  Naast menselijke resten van zowel mannen, vrouwen, jongens en meisjes, zijn er ook koperen objecten (beeldjes, kleine belletjes, ringen, bekers en delen van een ceremonieel masker) omhooggehaald.  Ook zijn er gouden en jade voorwerpen gevonden.

En met deze vrolijke hoeden die we ook op de site zagen liggen sluit ik dan de Mayaroute af.

Het was een geweldig mooie reis met heel veel indrukken die nog lange tijd nodig hebben om goed te landen  geloof me 

 In t spoor van Terugblik