Ligging
De drie Oost-Europese landen aan de Baltische Zee: Litouwen, Letland en Estland worden vaak de Baltische staten genoemd.
Het Baltisch gebied oftewel Balticum is een landstrook aan de oostelijke zijde van de Oostzee en de Bocht van Gdańsk. Het ligt ook aan het zuiden van de Finse Golf. De landen zijn heel laag en vlak.
Een kenmerk van de geografie hier is dat er duizenden meren zijn.
De drie landen behoren tot de Europesche Unie, hebben een zeeklimaat en een gezamenlijke geschiedenis, maar er zijn ook veel verschillen, vooral cultureel.
Geschiedenis
In de 13e eeuw maakten de Baltische gebieden hardhandig kennis met de rest van Europeanen. Kruisvaarders en missionarissen trokken het gebied in om de inwoners te bekeren naar het christendom. De Litouwse stammen werden katholiek en richtten een eigen staat op, het Groothertogdom Litouwen. Estland en Letland daarentegen werden kruisvaarders staten, waar de Duitse overheersers de heidense volkeren gewelddadig bekeerden.
Tot de 16e eeuw zouden de kruisvaarders in Lijfland, zoals Letland toen heette, en Estland blijven. In de tussentijd groeide Litouwen in belang. Op haar hoogtepunt heersten de Litouwers naast Litouwen zelf, ook over het huidige Wit-Rusland en delen van Oekraïne en Rusland.
Aan het begin van de 16e eeuw beleefde het Groothertogdom een culturele Renaissance. In die eeuw nam echter de dominantie van de staat af ten opzichte van Polen. De Poolse cultuur verspreidde zich door de Litouwse landen en in 1569 leidde dit tot het samengaan van Polen en Litouwen in het zogenaamde Pools-Litouwse Gemenebest. Deze staat zou tot de 18e eeuw een belangrijke speler blijven in Oost-Europa.
Na het vertrek van de kruisvaarders kwam het zuiden van het tegenwoordige Letland onder Pools-Litouwse invloed. Het noorden van Letland en Estland werden Zweeds. In 1721 verloor Zweden zijn Baltische eigendommen aan de Russische tsaar. Polen-Litouwen werd in de 18e eeuw verdeeld onder de Pruissen, Russen en Oostenrijkers. In 1795 waren alle Baltische staten Russisch en dit zou tot de Russische Revolutie in 1917 zo blijven.
Onafhankelijkheid
Na drie jaar strijd wisten de drie Baltische staten hun onafhankelijkheid terug te krijgen. Deze zou niet lang duren: in 1940 pleegden de Russen staatsgrepen in Litouwen, Letland en Estland. Onder dreiging van een militaire invasie ondergingen de Baltische regeringen hun lot. Een jaar later werden de landen een bloederige slagveld terwijl de Duitsers en de Russen met elkaar vochten. Na de oorlog kwam het gebied weer onder Russische heerschappij en pas in 1991, met het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, verkregen de drie Baltische landen weer hun onafhankelijkheid.
Godsdienst
De inwoners van de Baltische landen hebben verschillende christelijke godsdiensten.
In Estland en Letland is men vooral Luthers-Protestants, maar Litouwen is Rooms-Katholiek.
Bij de Russische minderheden is de Russische Orthodoxie de belangrijkste godsdienst.
Onderwijs
Letland en Litouwen hebben een tienjarige-leerplicht. Estland heeft er een van elf jaar.
In de Baltische Staten zijn drie universiteiten. In de stad Tartu in Estland is een universiteit en in Litouwen zijn twee universiteiten (een in Kaunas en een in Vilnius). Academies over wetenschap zijn de centra van wetenschappelijk onderzoek. In de grote steden vind je ook veel bibliotheken.
Gezondheidszorg
De gezondheidszorg is goed ontwikkeld met moderne ziekenhuizen en klinieken.
Taal
De talen van de Baltische landen behoren tot twee verschillende taalfamilies. Het Lets en het Litouws behoren tot de Indo-Europese taalfamilie en zijn Baltische talen.
Het Estisch behoort tot de Fins-Oegrische taalfamilie. Door een lange Duitse overheersing, was het Duits ook een belangrijke taal in de Baltische staten.
Het Duits werd minder belangrijk tijdens de Russische overheersing. Op school leren de Baltische kinderen ook Engels.
Landbouw, Veeteelt en Visserij
De gemiddelde melkproductie bij een koe per jaar in de Baltische staten is ongeveer 3000 liter. Ook het vlees is belangrijk, vooral rundvlees, varkensvlees en kippenvlees. De belangrijkste landbouwproducten van de Baltische staten zijn granen, aardappelen en groenten. In Estland en Litouwen heeft men veel Bijenteelt. Paarden worden vooral gefokt in Letland.
Vooral in Estland en Litouwen is er veel visserij.
Industrie
Deze heeft na de Tweede Wereldoorlog een hoog niveau bereikt in economische ontwikkeling. De Baltische staten hebben een natuurlijke rijkdom.
- Langs de kust en de rivieren zitten grote voorraden klei. De jaarproductie van de klei langs de rivieren in Estland is ongeveer 15.000.000 ton.
- Houtverwerkende- en papierindustrie nemen allebei een belangrijke plaats in de economie van de landen.
- Ook de metaalindustrie is hoog ontwikkeld, door machinefabrieken, boorapparatuur en elektronische apparaten.
- In Litouwen maakt men vooral autobussen, landbouwmachines, motorfietsen en wasmachines.
- Estland is de belangrijkste producent van treinwagons in de Baltische staten en was vroeger de grootste treinwagonproducent van de Sovjet-Unie. Ook chemische industrie en productie van bouwmaterialen is belangrijk in Estland.
- Aardolie en aardgas worden getransporteerd via een 200 km lange pijpleiding van Kohtla-Järve tot Tallinn. De pijpleiding gaat verder tot Sint-Petersburg, een grote stad in Rusland.
- Het Russische Lukoil, een van de grootste olie- en gasbedrijven ter wereld, heeft zich in 2015 terug uit Litouwen en Letland. Dit zou te maken hebben met het feit dat de 3 landen lid zijn geworden van de EU.
Economie
De Baltische staten hadden de hoogste groeicijfers van economie in Europa tussen 2000 en 2006.
- In 2006 was de economie in Estland gegroeid met 11,2% in BBP (Bruto Binnenlands Product).
- De Letse economie was toen gegroeid met 11,9%
- en die van Litouwen met 7,5%.
Alle drie de landen hebben hun tarieven van werkloosheid tot onder het EU-gemiddelde van februari 2006. Estland heeft een hoog inkomen. Inmiddels gebruikt dat land ook al de euro. Letland heeft deze in 2014, en Litouwen in 2015 ingevoerd.
De Baltische economieën in 2008 waren kwetsbaar geworden door de financiële wereldcrisis sinds 2007.
De Baltische staten zijn samen economisch de Baltische Tijgers. De term 'Baltische Tijgers' verwijst naar de sterke economische groei van de Baltische staten.
Politiek
De Baltische staten zijn parlementaire democratieën. In alle drie de landen is een kamerstelsel-parlementen. Elke vier jaar mag men stemmen. Litouwen heeft een semi-presidentieel stelsel.
De staten werden lid van de NAVO op 29 maart 2004, en op 1 mei 2004 traden ze samen met zeven andere landen tot de Europese Unie. Voor de samenwerking tussen de Baltische regeringen onderling is de Baltische Raad van Ministers opgericht op 13 juni 1994.